Tarlada 5, markette 15 dönemi kapanıyor: Hal Yasası gelecek!
Gıda fiyatlarındaki fahiş artış, KDV’nin yüzde 18’den yüzde 1’e çekilmesiyle de önlenemeyince ‘hal yasası’ yeniden gündeme geldi. Marketlerin tarladan ucuz fiyata aldığı ürünleri yüksek etiketleriyle raflara yerleştirmesinin önüne geçecek olan yasa hem üreticiyi hem de tüketiciyi sevindirecek.
Yapılan KDV indiriminin gıda fiyatlarında düşüş beklenirken bu indirimin market raflarına yansımaması yeni önlemleri gündeme getirdi. Halleri devre dışı bırakıp tarladan ucuza aldıkları ürünleri raflarda 3, 5 hatta 10 katına satan marketlerin bu oyunu hem üretici hem de tüketiciyi mağdur ederken bu mağduriyetin önüne geçmek amacıyla Hal Yasası çıkarılmasına karar verildi. Yeni yasa ile birlikte aracıların kâr marjı denetlenecek, etiketler kontrol altına alınacak.
KOMİSYONCULARA DENETİM GELİYOR
Pandemi ve ardından patlak veren Rusya-Ukrayna savaşı kaynaklı fahiş fiyat artışlarının önüne geçilmesi için yeni tedbirler gündemdeki yerini koruyor. Üç yıldan fazla süredir üzerinde çalışılan Hal Yasası’nın bir an önce Meclis'ten geçirilmesi planlanıyor. Yasa ile komisyoncuların kâr marjının denetleneceği ve büyük ölçüde fiyat artışının dizginleneceği belirtildi.
FİYAT BELİRLEMEDE ÜRETİCİ SÖZ SAHİBİ OLACAK
Türkiye Gazetesi’nin haberine göre, AK Parti'nin değerlendirme toplantılarında, üreticiden 4 liraya çıkan ürünün, markette en fazla 8-9 lira olması gerekirken 18 liraya satıldığına yönelik örnekler ele alındı. Hal Yasası ile sebze-meyve halleri kayıt altına alınacak. Üretici birliklerine halde kontenjan ayrılacak. Fiyat belirlemede üretici de doğrudan söz sahibi olacak.
ERDOĞAN İLE DESTİCİ GÖRÜŞMESİNDE ‘HAL’ DETAYI
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, önceki günkü BBP Genel Başkanı Mustafa Destici’yi ziyaretinde de Hal Yasası’nın gündeme geldiği belirtildi. Destici’nin düzenlemenin zaman kaybetmeden hayata geçmesi gerektiğine yönelik görüşüne Cumhurbaşkanı’nın da destek verdiği ve kısa süre içinde taslağın Meclis gündemine getirilmesinin planlandığını söylediği öğrenildi.
DOĞRUDAN TARLADAN ALMANIN ÖNÜNE GEÇİLECEK
Kanunun çıkması ile birlikte sebze-meyve hallerinin kayıt altına alınacağı, böylelikle her türlü ürünün kaç liradan hale girdiğinden kaç liradan çıktığına, son tüketiciye sunulana kadar her aşamanın denetleneceği belirtildi. AK Parti kurmayları, zincir marketlerle ilgili düzenleme ile Hal Yasası’yla ilgili çalışmaların birlikte yürütüldüğünü, her iki düzenlemede birbirini tamamlayan unsurlar bulunduğunu hatırlattı.
Hal Yasası’yla ilgili taslakta, hallerde üreteci birliklerine yüzde 30 oranında bir kontenjan ayrılacağı ifade ediliyor. Ayrıca zincir marketlerin halleri devre dışı bırakıp, doğrudan tarladan ürün almalarının önüne geçilerek ‘Kafalarına göre fiyat belirmelerinin’ önleneceği belirtiliyor. Yaş sebze ve meyvenin yanı sıra, hallerde et ve süt ürünleri ile kesme çiçek satılmasına yönelik de taslakta bazı düzenlemeler bulunuyor.
RAMAZANDA 40 ÜRÜNÜN 29’UNUN FİYATI ARTTI
Market raflarında KDV indirimi etiketlere yansımadı. Ramazan ayında markette 40 ürünün 29’unda fiyat artışı, 10’unda fiyat azalışı görülürken sadece bir üründe fiyat değişimi olmadı. Bu yıl ramazan ortasında üretici ile market arasındaki fiyat farkının en fazla yüzde 494,50 ile elmada olduğunu belirten Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, fiyat farkının en yüksek olduğu ürünleri şöyle sıraladı:
“Elmayı 356,80 fiyat farkı ile kabak, yüzde 348 ile limon, yüzde 331,88 ile maydanoz, yüzde 260,39 ile yeşil mercimek, yüzde 260,31 ile karnabahar, yüzde 257,18 ile kuru fasulye, yüzde 256,57 kuru soğan, yüzde 255,14 ıspanak, yüzde 236,18 ile patlıcan, yüzde 233,45 nohut, yüzde 231,19 kırmızı mercimek, yüzde 226,85 marul ve yüzde 225,82 salatalık takip etti.”
“Üreticide 2 lira olan elma 5,9 kat farkla 12 liraya, 4 lira 19 kuruş olan kabak 4,6 kat farkla 19 liraya, 1 lira 75 kuruş olan limon 4,5 kat fark ile 7 lira 80 kuruşa, 1 lira 38 kuruş olan maydanoz 4,3 kat farkla 6 liraya satılırken 3,6 kat artışla 8 lira 18 kuruş olan yeşil mercimek 29 lira 48 kuruşa ve 3 lira 83 kuruş olan karnabahar 13 lira 80 kuruşa tüketiciye satıldı”
RAMAZAN ORTASINDA LAHANA KRİZİ
Bayraktar markette ramazanın başından ramazanın ortasına kadar olan süreçte fiyatı en fazla artan ürünlerin ise beyaz lahana olduğunu belirterek “Ramazan ortasında markette 40 ürünün 29’unda fiyat artışı, 10’unda fiyat azalışı görülürken sadece bir üründe fiyat değişimi olmadı. Ramazanın ortasında markette fiyatı en fazla artan ürün yüzde 40 ile beyaz lahana oldu.”
“Beyaz lahanadaki fiyat artışını yüzde 31,29 ile pırasa, yüzde 29,85 ile maydanoz, yüzde 26,51 ile marul, yüzde 23,13 ile toz şeker, yüzde 19,59 ile havuç, yüzde 14,98 ile patlıcan, yüzde 14,75 ile nohut, yüzde 14,24 ile salatalık takip etti.”
“Markette fiyatı en çok düşen ürün ise yüzde 26,32 ile karnabahar oldu, Karnabahardaki fiyat düşüşünü yüzde 10,72 ile fındık içi, yüzde 6,82 ile kuru incir, yüzde 4,15 ile Antep fıstığı, yüzde 4,08 ile kuru kayısı, yüzde 2,16 ile yeşil soğan, yüzde 1,06 ile zeytinyağı izledi"
