45 saniye süren felaket: 17 Ağustos Marmara Depremi

Ağustos 1999’da saat 03.02’de 7,4 büyüklüğünde meydana gelen ve 45 saniye süren Marmara Depremi, Kocaeli, Sakarya, İstanbul, Düzce ve Yalova’da yıkıma yol açtı. Depremde 17 bin 480 kişi hayatını kaybetti, 43 bin 953 kişi yaralandı. Yaklaşık 200 bin kişinin evsiz kaldığı, 66 bin 441 konut ve 10 bin 901 iş yerinin yıkıldığı ‘asrın felaketi’ olarak tanımlanan depremden 16 milyona yakın kişi değişik düzeylerde etkilendi, 285 bin 211 konut ve 42 bin 902 iş yerinde hasar tespit edildi.

ENKAZ ALTINDA KALAN 22 YILLIK ACI

Tarih 17 ağustos 1999. Saatler 3.02’yi gösteriyordu, Toprak aniden derin uykusundan uyandı. O gece 45 saniye sallandı Türkiye. Ama 45 saat kadar uzun geldi süre. Yer altından yükselen o sese ölüm korkusunun çığlıkları karıştı. Saniyeler içinde taş üstünde taş kalmadı. Çocuk, kadın, yaşlı binlerce kişi kağıt gibi yıkılan binaların altında kaldı.

Evleri, betondan bir yorgan gibi üstlerindeydi. Zifiri bir karanlığın içinde çaresizdiler. Dışarıda ne yaşandığını bilmeden seslerini duyurmaya çalıştılar.
O gece Türkiye sustu. Kulaklar beton ve moloz yığınlarına dayandı. Tek bir ağızdan sadece o cümle yankılandı: “Sesimi duyan var mı? Sesimi duyuyorsan Bir yere vur”. Yeraltından ses duyan yardıma koştu. Kimisine ilk dakikalarda uzandı o yardım eli, kimisi ise saatler hatta günler sonra sevinç çığlıklarıyla betonların altından çıkarıldı.

7,4 büyüklüğündeki Marmara depreminin merkez üssü Kocaeli’nin gölcük ilçesiydi. Dakikalar geçtikçe bilanço ağırlaştı. Sayılar her geçen saat arttı. 17 bin 480 kişi o gece son uykusuna yatmıştı. Resmi rakamlara göre 23 bin 781 kişi yaralı kurtuldu. 505 kişi hayatına engelli olarak devam etti, 35 bin 180 ev yerle bir oldu. 285 bin 211 ev ve 42 bin 902 iş yeri hasar gördü. Çöken binaların müteahhitlerine yaklaşık 2100 dava açıldı. 1800'ü hukuki boşluklardan dolayı cezasız sonuçlandı. 300 davanın 110 kadarına ceza verildi, birçoğu ertelendi çoğu ise zaman aşımına uğradı.

YAPILACAK ÇOK İŞ VAR

Bakanlıklar ile TOKİ ve diğer kurumların iş birliğinde yapılan kentsel dönüşüm çalışmalarıyla depremin yaraları büyük oranda sarıldı. Marmara Depremi’nde yıkımın yaşandığı kentlerde, TOKİ, belediye ve özel sektör tarafından deprem yönetmeliğine uygun binlerce yeni konut inşa edildi. Başta okullar ve hastaneler gibi kamu binaları olmak üzere hafif hasarlı binalar depreme karşı güçlendirildi. Ancak hâlâ yapılacak çok iş var.

Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum’un verdiği bilgilere göre nüfusun yüzde 71’i deprem riski olan alanlarda yaşıyor. Türkiye’de 9,8 milyon bina, 28,6 milyon konut var. Ülke genelinde 1,5 milyon, İstanbul’da da 300 bin bağımsız birimin çok acil bir şekilde dönüşmesi gerekiyor. Bu gece saat 03.02’de asrın felaketinde sevdiklerini kaybedenler, yine ayakta olacak. Ölenler dualarla, hatimlerle anılacak.

ORTALAMA HER 6 YILDA BİR 7’DEN BÜYÜK DEPREM OLUYOR

Gazi Üniversitesinden Doç. Dr. Özmen, bu yılın ilk 7 ayında 15 bin deprem olduğunu belirterek “Yer kabuğu gerilmeye devam ediyor” dedi.

Gazi Üniversitesi Deprem Mühendisliği Uygulama ve Araştırma Merkezi Uzmanı Doç. Dr. Bülent Özmen, Türkiye’de 2010’dan bu yana yaklaşık 300 bin deprem kaydedildiğini bildirdi. Türkiye ve yakın civarında kaydedilen deprem verilerini değerlendiren Özmen “2020’de 33 bin 824, 2019’da 23 bin 481, 2018’de 22 bin 899 adet, 2017’de 38 bin 287, 2016’da 20 bin 541, 2015’de 22 bin 290, 2014’de 24 bin 132, 2013’te 23 bin 607, 2012’de 26 bin 973, 2011’de 29 bin 831, 2010’da ise 19 bin 23 deprem meydana geldi. 2021 yılının 7 ayında ise 81 tanesi 4-5 büyüklüğü arasında, 6 tanesi 5-6 büyüklüğü arasında olmak üzere toplam 15 bin 196 deprem meydana geldi” dedi.

Türkiye’de deniz ve karasal ortamdaki faylara bakıldığında bine yakın deprem üretme potansiyeli olan aktif fay görüldüğüne dikkati çeken Özmen “Bu kadar çok sayıda aktif fayın olduğu bir ülkede deprem olmaması mümkün değildir. Türkiye için son 120 yıllık deprem istatistiğine baktığımızda 7 ve daha büyük depremlerin ortalama her 6 yılda bir kez, 6-6,9 büyüklüğündeki depremlerin ortalama her yıl 2 kez, 5-5,9 büyüklüğündeki depremlerin ise ortalama her ay 2 kez meydana geldiği görülmektedir” ifadelerini kullandı. Özmen, 50 yıllık verilere bakıldığında ortalama olarak her altı yılda bir 7’den büyük bir deprem meydana geldiğini belirterek “Bu veriler bize yerkabuğunun gerilmeye devam ettiğini vakti zamanı geldiğinde ve yerkabuğunun kırılma direnci aşıldığında büyük bir deprem olarak acımasız yüzünü gösterme olasılığının her geçen gün daha da arttığını göstermektedir” dedi.

ERKAN ‘BEBEK’ ÜNİVERSİTELİ OLMA HAYALİ KURUYOR

Marmara Depremi’nin ardından Kocaeli’nin İzmit ilçesindeki çadır kenti ziyaret eden dönemin ABD Başkanı Bill Clinton’ın kucağına alıp severken burnunu sıktığı anlarda fotoğrafı çekilen ve “Erkan bebek” olarak tanınan Erkan Işık, şimdi 22 yaşında. Yaklaşık 6 ay önce vatani görevini de tamamlayan Işık, insan kaynakları yönetimi veya radyo ve televizyon programcılığı bölümü okumak için şimdilerde YKS tercihlerini yapmaya hazırlanıyor.