Adli ve Önleme Aramaları Yönetmeliğinde değişiklik
Ankara patlamalarının ardından gündeme gelmişti. Resmi gazetede yayınlandı.
Kolluk görevlileri, kişileri ve araçları, bir suç veya kabahatin işlenmesini önlemek, suç işlendikten sonra kaçan faillerin yakalanmasını sağlamak, işlenen suç veya kabahatlerin faillerinin kimliklerini tespit etmek, hakkında yakalama emri ya da zorla getirme kararı verilmiş kişileri belirlemek, kişilerin hayatı, vücut bütünlüğü veya mal varlığı bakımından ya da topluma yönelik mevcut veya muhtemel bir tehlikeyi önlemek amacıyla durdurabilecek. Adli ve Önleme Aramaları Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, Resmi gazete'de yayımlanarak, yürürlüğe girdi.
Yönetmelikle, Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu'nda öngörülen suçlar bakımından, özel konut ve eklentilerinde hakim kararı olmadıkça arama yapılamayacağını öngören düzenleme kaldırıldı. Kanunda öngörülen suçların işlenmesinin önlenmesi amacıyla gerçekleştirilecek aramalar için gerçekleştirilecek önleme araması talebinin cumhuriyet savcısına da yapılabileceğine ilişkin düzenleme de yeni yönetmelikte yer almadı. Yönetmeliğe göre, gümrük salonları ve kapılarında kaçak eşya sakladığından kuşkulanılan kişilerin üzeri, eşyası, yükleri ve araçları, arama kararı ya da emri olmaksızın gümrük kontrolü amacıyla ilgili görevlilerce aranabilecek.
Gümrük Kanunu gereğince belirlenen kapı ve yollardan başka yerlerden girilmesi, çıkılması ve geçilmesi yasak olan gümrük bölgesinde rastlanacak kişi ve her tür taşıma araçlarının yetkili memurlarca durdurularak bu kişilerin eşya, yük ve üzerileri ile varsa taşıma araçlarının aranmasında da arama kararı gerekmeyecek.
Bilgisayar veya bilgisayar kütüklerine el koyma işlemi sırasında, sistemdeki bütün verilerin yedeklemesi yapılacak. Daha önce şüpheli veya vekili "istemesi halinde" bu yedekten bir kopya alabiliyorken, artık istemelerine gerek kalmaksızın şüpheli veya vekiline yedek kopyası verilecek. Bu husus tutanağa geçirilecek.
- Durdurma, durdurma sonrası kontrol ve arama işlemleri
Yönetmeliğe göre, kolluk görevlileri, kişileri ve araçları, bir suç veya kabahatin işlenmesini önlemek, suç işlendikten sonra kaçan faillerin yakalanmasını sağlamak, işlenen suç veya kabahatlerin faillerinin kimliklerini tespit etmek, hakkında yakalama emri ya da zorla getirme kararı verilmiş kişileri belirlemek, kişilerin hayatı, vücut bütünlüğü veya mal varlığı bakımından ya da topluma yönelik mevcut veya muhtemel bir tehlikeyi önlemek amacıyla durdurabilecek.
Durdurma yetkisinin kullanılabilmesi için, "umma" derecesinde makul şüphe bulunması gerekecek. Somut emarelerle desteklenen şüphe bulunmadan, süreklilik arz edecek, fiili durum ve keyfilik oluşturacak şekilde durdurma işlemi yapılamayacak.
Kolluğun durdurma yetkisini kullanabilmesi için tecrübesi ve içinde bulunulan durumdan edindiği izlenime dayanarak, kişinin bir suç işleyeceği veya işlediği hususunda veya kişinin silahlı olduğu ve halen tehlike oluşturduğu konusunda makul bir sebebin bulunması gerekecek.
Kolluk, görevini yerine getirirken, kendisinin kolluk görevlisi olduğunu belirleyen belgeyi gösterdikten sonra, durdurduğu kişiye durdurma sebebini bildirecek, şüpheye yol açan davranışları ve durdurma sebebine ilişkin sorular sorabilecek, kimlik veya bulundurulması gerekli diğer belgelerin ibraz edilmesini isteyebilecek. Kişi, kimliğine ilişkin olanlar hariç, sorulan sorulara cevap vermek zorunda olmayacak.
Durdurma yetkisinin kullanılmasına neden olan şüphe, yapılan açıklama veya herhangi bir şekilde ortadan kalkarsa, kişilerin gitmesi ve araçların ayrılmalarına izin verilecek.
Durdurma süresi, durdurma sebebine esas teşkil eden işlemin gerçekleştirilmesi için zorunlu olan süreden fazla olamayacak.
- Karar, 24 saat içinde görevli hakimin onayına sunulacak
Kolluk, durdurduğu kişi üzerinde veya aracında silah veya tehlike oluşturan diğer bir eşyanın bulunduğu hususunda yeterli şüphenin varlığı halinde, kendisine veya başkalarına zarar verilmesini önlemek amacına yönelik gerekli tedbirleri alabilecek. Bu amaçla kişinin üzerindeki elbisenin çıkarılması veya aracın, dışarıdan bakıldığında içerisi görünmeyen bölümlerinin açılması istenemeyecek.
Ancak el ile dıştan kontrol hariç, kişinin üstü ve eşyası ile aracının dışarıdan bakıldığında içerisi görünmeyen bölümlerinin aranması, İçişleri Bakanlığınca belirlenecek esaslar dahilinde mülki amirin görevlendireceği kolluk amirinin yazılı, acele hallerde sonradan yazıyla teyit edilmek üzere sözlü emriyle yapılabilecek.
Arama emrinde, aramanın sebebi, konusu ve kapsamı, yapılacağı yer, tarih ve emrin geçerli olacağı süre, arama yapılacak kişinin açık kimliği ile aracın plaka, marka ve modeli gibi hususlar açıkça belirtilecek.
Kolluk amirinin kararı, 24 saat içinde görevli hakimin onayına sunulacak. Yapılan araç aramalarına ilişkin olarak kişiye, arama gerekçesini de içeren belge verilecek.
