Askeri Ceza Kanunu'na kısmi iptal

Anayasa Mahkemesi, asker kişilerin herhangi bir nedenle izinli olsa dahi, yabancı ülkeye gitme müsaadesi bulunmaksızın ülke sınırları dışında üç günü geçirmeleri halinde yabancı ülkeye kaçmış sayılmalarını ve bir seneden beş seneye kadar hapis cezasıyla cezalandırılmalarını öngören Askeri Ceza Kanunu'nu hükmünü iptal etti. İptal hükmü 9 ay sonra yürürlüğe girecek.

Anayasa Mahkemesinin kararının gerekçesi, Resmi Gazetede yayımlandı.

Buna göre, haklarında "yurt dışına firar" suçundan kamu davası açılan askerlerin yargılandığı davaya bakan Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Donanma Komutanlığı Askeri Mahkemesi, ilgili kanun hükmünün iptali istemiyle Anayasa Mahkemesine başvurdu.

İptal başvurusunda, askerlikten kaçma kastı olmadığı açık olan izinli bir asker şahsın, salt yurt dışı izni almadığı veya alamadığı gerekçesiyle yurt dışında üç günü geçirmesinin vasıflı firar olarak kabul edilmesinin hukukun genel ilkelerinden hakkaniyete aykırı düştüğü savunuldu.

Oy çokluğuyla iptal
Davayı esastan görüşen Anayasa Mahkemesi, düzenlemeyi içeren, 1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu'nun, 5080 sayılı Kanun'un I. maddesiyle değiştirilen 67. maddesinin birinci fıkrasının (A) bendini oy çokluğuyla iptal etti.

Yüksek Mahkemenin gerekçesinde, itiraz konusu kuralla asker kişilerin yurt içinde izinli olsalar bile yetkili makamlardan yurt dışına çıkma izni almadan yurt dışına çıkarak yabancı memlekette üç günden fazla bulunma eyleminin yaptırıma bağlandığı, kuralın bu haliyle kişinin seyahat hürriyetine sınırlama getirdiğinin görüldüğü belirtildi.

İtiraz konusu kuralda korunmak istenen hukuki menfaat dikkate alındığında, söz konusu sınırlamanın amacının, askeri disiplinin sağlanması ve askeri hizmete bağlı olan kamusal menfaatin korunması olduğu vurgulandı.

Gerekçede, silahlı kuvvetlerin, yurt savunması gibi önemli bir görevi ifayla yükümlü olduğu, milli savunma hizmetinin planlanması ve yürütülmesi bakımından, ne kadar askeri personelin görev başında, ne kadarının izinde ve ne kadarının da yurt dışında olduğunun bilinmesinin gerekebileceği kaydedildi.

Kanun koyucunun, askeri disiplinin sağlanması ve korunması amacıyla asker kişilerin yurt dışına çıkışlarında belirli yükümlülükleri yerine getirmeleri konusunda takdir yetkisine sahip olduğuna işaret edilen gerekçede, asker kişilerin yurt dışına çıkışlarının izin koşuluna bağlanmasının da bu kapsamda kaldığı belirtildi.

Diğer taraftan, bir hukuk devletinde kanun koyucunun, ceza alanında herhangi bir eylemi suç olarak belirlerken, bu suçu işleme kastı olanlarla olmayanları ayırt etmeye elverişli düzenlemeler yapmakla yükümlü olduğu vurgulanan gerekçede, şu tespitler yapıldı:

"Silahlı kuvvetlerin iç düzeninin sağlanması amacıyla askeri hizmetin gerekleri gözetilerek yabancı memlekete firar suçunu işleme kastı olmayan izinli asker kişilerin yurt dışına çıkış izni bulunmaksızın söz konusu izinlerini ülke sınırları dışında geçirme biçimindeki eylemlerinin disiplin hukuku kapsamında bir disiplin ihlali olarak nitelendirilmesi ve bu ihlali gerçekleştiren asker kişilere disiplin yaptırımı öngörülmesi mümkündür.

Bu itibarla askerlikten kaçma kastı olmadığı açık olan izinli asker kişilerin, salt yurt dışı izni almadıkları veya alamadıkları gerekçesiyle yurt dışında üç günü geçirmelerinin itiraz konusu kuralla yabancı memlekete firar suçu olarak nitelendirilmesi ve bu eylemleri gerçekleştiren asker kişilerin bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılmaları hukuk devletinin gereği olan 'adalet' ve 'hakkaniyet' ilkeleriyle bağdaşmadığı gibi kuralla seyahat özgürlüğüne getirilen bu sınırlama demokratik toplum düzeninin gerekleriyle bağdaşan ölçülü bir sınırlama niteliği de taşımamaktadır. Açıklanan nedenlerle kural, Anayasaya aykırıdır."