Dalgıçlar keşfetti, bazıları şehri terk etti! İşte depremi önceden hisseden hayvanlar
Dünya genelinde ve Kahramanmaraş merkezli 11 ili etkileyen depremlerin öncesinde hayvanların garip davranışları tekrar araştırma konusu oldu. Depremi hangi hayvanların hissettiği merak edildi.
6 Şubat 2023’te meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremler sonrası, sarsıntılardan önce hayvanların garip davranışlar sergilediği söylentileri yeniden gündeme geldi.
Dünyada her yıl kayıtlara geçen 500 bin civarında deprem oluyor ve bunların yaklaşık 100 tanesi hasara yol açıyor. Sismologlar bir sonraki depremin tam olarak nerede ve ne zaman gerçekleşeceğini bilmenin mümkün olmadığını belirtiyor. Hayvanların potansiyel bir erken uyarı sistemi gibi kullanma konusu tartışmalara neden olmuştu. Kahramanmaraş merkezli 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki depremlerden hemen önce özellikle kuşlar havada kalabalık halde uçarken köpekler ulumaya başlamıştı.
Hayvanların güçlü depremleri insanlardan önce algılayabildiği fikri eski çağlardan beri var ve bunu destekleyen bilimsel araştırmalar da bulunuyor. Bilim insanları, tıpkı sismolojik makinelerin insan vücudunun algılayamadığı sarsıntıları algılayabilmesi gibi, hayvanların da daha güçlü deprem dalgaları gelmeden saniyeler önce yeryüzünden geçen küçük ön şokları algılayabilecek donanıma sahip olduklarını söylüyor. Hatta bazı araştırmacılar, hayvanların bu sarsıntıları öncü sarsıntılardan önce hissedebileceklerini söylüyor.
HAYVANLAR P DALGALARINI HİSSEDEBİLİYOR
2023 yılında ABD Jeolojik Araştırmalar Kurumu'na (USGS) göre, bir depremden önceki saniyelerdeki anormal hayvan davranışları, iki tür sismik dalga arasındaki farkla açıklanıyor. Birincil dalgalar ya da P dalgaları bir depremden ilk yayılan ve merkez üssünden saniyede birkaç km hızla ilerleyen dalgalara deniliyor. USGS, bunların hayvanlar için daha fark edilebilir olduğunu söylüyor. P dalgalarını, zemini yuvarlanma hareketiyle sarsan daha güçlü ikincil veya S dalgaları takip ediyor.
Konuya ilişkin USGS kılavuzunda "Çok az insan deprem kaynağından en hızlı ilerleyen ve daha büyük S dalgasından önce gelen daha küçük P dalgasını fark eder. Ancak daha keskin duyulara sahip birçok hayvan, S dalgası gelmeden saniyeler önce P dalgasını hissedebilir." deniliyor.
Almanya’da yer ala Max Planck Hayvan Davranışları Enstitüsü'nde bu konuda bir araştırmaya öncülük eden Martin Wikelski, hayvanların depremleri ön şoklarından önce bile hissedebileceğini belirterek, "Hayvanların depremlerin öncülerini gerçekten hissettiklerine dair çok iyi bir göstergemiz var ve bu sismik aktivite değil." demişti.
DEPREMDEN 45 DAKİKA ÖNCE ANORMAL DAVRANMAYA BAŞLADILAR
Wikelsi'nin 2020'de yayınlanan bir çalışmasında ise o ve meslektaşları, hayvanların deprem olup olmayacağını önceden tespit edebilmelerini anlayabilmek için bir çiftlikteki ineklere, köpeklere ve koyunlara elektronik etiketler taktı. Aylar boyunca izlenen hayvanların, yakınlarda tespit edilen sekiz büyük depremin yedisinden önce, 45 dakikadan fazla bir süre boyunca alışılmadık derecede hareketli oldukları görüldü.
DEPREMİ HİSSEDEN HAYVANLAR
Romalı yazar Aelian M.Ö. 373 bir deprem Antik Yunan şehri Helike'yi yerle bir etmeden önce yılanların, farelerin ve böceklerin kenti terk ettiğini yazmıştı.
2016 yılında, ABD'nin Oklahoma eyaletini vuran depremden 15 dakika önce, kuşlar o kadar büyük sayılarda uçuşa geçti ki, radar teknolojisiyle binlercesi havada gözlemlenebilmişti.
Yakın zamanda deprem habercisi olarak anılan 'Kıyamet Balığı' Tayvan'da görüntülendi. Dalgıçların Tayvan açıklarında kayda aldığı balığın vücudundaki delikler dikkat çekti. Kürek balıkları 2011'de Japonya'da meydana gelen büyük deprem öncesi Fukuşima'da yüzeye yakın yerlere çıkmıştı. Kıyamet Alameti, Deprem habercisi olduğu iddia edilen 'Kıyamet Balığı' görüntüleri sosyal medyada gündem olmuştu.
