Depremde evi yıkılanların ya da hasar görenlerin hakları nelerdir? İşte izlemeleri gereken yollar

Kahramanmaraş​'ta meydana gelen 7,7 ve 7,6'lık depremler 10 ili yıkıp geçti. Depremin 11'inci günde de arama kurtarma​ ve enkaz çalışmaları devam ederken can kaybı 35 bin 418’e yükseldi. Ulusal kanallarda ve radyolarda başlatılan "Türkiye Tek Yürek" yardım kampanyasında 115 milyar lira toplandı. Yapılan incelemelere göre bölgede 47 bin binanın yıkık, acil yıkılacak ve ağır hasarlı olduğunu tespit edildi. Bu yaklaşık olarak 211 bin konutun yıkık ya da hasarlı olduğu anlamına geliyor. Peki evleri yıkılanlar ya da hasar görenlerin hakları nelerdir?

DEPREMDE KİMLER HAK SAHİBİ?

Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısiyle Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun’un 29. Maddesi’nde, "Yıkılan, yanan veya ağır hasara uğrayan veya uğraması muhtemel olan binalarla imar planları gereğince kamulaştırılmasında zorunluluk bulunan yerlerdeki binalarda oturan ailelere hak sahibi olmak şartıyla konut yaptırılır veya kredi verilir" şeklinde bir düzenleme yer alıyor. 

BAŞVURULAR NEREDEN YAPILACAK?

Aynı yönetmelik uyarınca afet​ sebebiyle, kendilerine ait bulunan konutları yıkılan, yanan veya oturamayacak derecede ağır hasar gören afetzede aileler “Hak sahibi” sayılır ve bu ailelere yeniden konut yapılır veya konut kredisi verilir. E-Devlet uygulaması, AFAD’ın bina/inşaat kredisi sağlama hizmetine vatandaşları yönlendirmektedir. “Hak sahipliği” ya da hasar tespiti konusundaki itirazlara ilişkin olarak idari yargı yoluna başvurulabilir.

TAZMİNAT İSTENEBİLİR Mİ?

Devletin deprem​ nedeniyle ortaya çıkan zararları belli bir çerçevede tazmin yükümlülüğü ve bu kapsamda kişilerin idareye karşı yargı yoluna başvurma hakkı bulunuyor. İdari Yargılama Usulü Kanunu’nda düzenlenen idari dava türlerinden biri, idareye karşı açılacak ve tazminat talep edilebilen tam yargı davasıdır. Bu davalar, idarenin eylem veya işlemleri sonucunda ortaya çıkan gerek maddi gerek manevi zararların tazmini için açılabilmektedir. Bu davaları açma hak ve yetkisi, yalnızca idari işlem ve eylemlerden ötürü hakları ihlal edilen kişilere aittir. Kişilik haklarına olan saldırının idare tarafından gerçekleştirilmesi halinde manevi zarar, idare mahkemelerinde tam yargı davası adı altında talep ve dava edilebilir. Mahkemenin, manevi tazminat talebini kabul edebilmesi için bir zarar söz konusu olmalı, bu zarar idarenin eylem veya işleminden kaynaklanmalı, ayrıca ortaya çıkan zarar ile idarenin eylem veya işlemi arasında illiyet bağı bulunmalıdır.

SİGORTA ŞİRKETLERİNİN ÖDEME YÜKÜMLÜĞÜ VAR MI?

Doğal Afet Sigortaları Kurumu’nun (DASK) 2023 yılı için belirlediği ‘Zorunlu Deprem Sigortası’ tarifesine göre betonarme yapılar için inşaat birim metrekaresi başına 3016 TL ödeme yapılıyor. Bu hesaba göre 120 metrekare olan bir ev için 361 bin 920 TL DASK ödemesi yapılması gerekiyor. Bu miktar maksimun 640 bin TL olarak ödeniyor. Konutlarında hasar olanlar Alo-Dask 125, e-Devlet ve SMS üzerinden başvuru yapabiliyorlar. DASK ödemeleri başladı.