İstanbul'da zemin mi binalar mı riskli? Japon Yüksek İnşaat Mühendisi Yoshinori Moriwak açıkladı

Türkiye​, merkez üssü Kahramanmaraş​ olan 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki iki depremin yaralarını armaya çalışıyor. 10 ilde büyük yıkıma neden olan depremin 9’uncu gününde de halen arama kurtarma çalışmaları devam ediyor. AFAD’a göre 31 bin 643 kişi hayatını kaybetti. Deprem​ felaketinin ardından sosyal medyada özellikle Japonya​ ile Türkiye karşılaştırması sık sık yapıldı. Peki Türkiye’de depremler neden yıkım felaketi ile sonuçlanıyor? Öte yandan bilim insanlarına göre beklenen büyük Marmara depremi de kapıda… Peki İstanbul’daki en büyük risk zemin mi yapılar mı? Japon Yüksek İnşaat Mühendisi Yoshinori Moriwaki, TGRT Haber’de Cem Küçük ile Günaydın Türkiye Programında çağrıcı değerlendirmelerde bulundu. Moriwaki, Kahramanmaraş depreminin hissedilir şiddetinin 12 olduğunu ve Anadolu levhasının 4 metre kaydığını söyledi. 

DEPREM 12 ŞİDDETİNDE, LEVHA 4 METRE KAYDI

“Bu çok büyük deprem” diyen Moriwaki, depremde Anadolu levhasının kaydığına ilişkin iddiaları şöyle cevapladı: “Kayma olarak İtalya’ya göre 3 metre ancak uydudan yapılan incelemeler sonucunda Japonya’ya göre 4 metre. Birinci depremde 2 metre, ikinci depremde 2 metre kaydı yani 2 artı 2. Zemin çok yakın olması felaketi büyüttü. Depremin şiddeti 12, en büyük deprem diyebilirim.”  Kahramanmaraş’ta çöken binanın yanında ayakta kalan binaların da olduğuna dikkat çeken Moriwaki, binaların iyi yapılması durumunda daha az yıkım olabileceğini belirtti. 

JAPONYA’DA MÜHENDİS OLMAK ÇOK ZOR 

Japonya’da Türkiye’ye göre inşaat mühendisi ve mimar olmanın daha zor olduğunu ve binanın yıkılması durumunda ise tüm suçlularını cezalandırıldığını belirten Moriwaki, Japonya’daki sistemi şöyle anlattı: “Japonya’da şirket bir işi kötü yaparsa cezası çok ve en az 3 yıl ihaleye giremiyor. Bizde bina yıkılınca mimarı, mühendisi ve izin verenler suçlu olur. Türkiye’de 4 yıl üniversite okuyunca mimar ya da mühendis olup hemen işinizi yapabiliyorsunuz. Ancak Japonya’da 4 yıllık üniversiteden bile mezun olsanız mühendis ya da mimar olamıyorsunuz, tıpkı sizdeki doktorlar gibi 2 yıl staj yapıyorlar. Ardından bir sınav daha var, onu geçmek zorundasınız. Bunu kazandıktan sonra kişinin imza yetkisi oluyor. Sorumluluğu çok büyük. İnşaat mühendisi herkes olamıyor.”

YERLİ HALKA DA EĞİTİM VERİLİYOR 

Moriwaki, Japonya’da itfaiyenin sadece yangın değil tüm afetlere baktığını kaydederek “Türkiye’de AFAD gibi kurumlar yok. İtfaiye tüm felaketlere bakıyor. İtfaiye her zaman tahkikat yapıyor ve itfaiye tarafından orada yaşayan insanlara da eğitim veriliyor. Bizde de eski binalar yıkılabilir. Biz de 1990’lı yıllarda yönetmeliği yaptık. Bizde pasta gibi binalar çökmedi. Daha önceki depremlerde sadece bazen binaların bir katı çöktü. Çok eski binalar çöktü” dedi.  

İSTANBULLULAR NE YAPMALI? 

İstanbul’daki yapı stokunu değerlendiren Moriwaki, “1999 sonrasında Türk bilim insanları İstanbul’da araştırdı ve binaların ve zeminin durumunu ortaya koydu. İstanbul​'da  eski bölgelerde binalar yan yana ve yapışık. Kenardaki binayı destekliyor diye düşünülüyor. Ancak bu kötü. Bu birbirine hasar veriyor, binalar birbirine hasra veriyor. Yükseklik kadar binalar arasın da ara olmak zorunda. Zemin sert ise depremden koruyor. 1999’da Avcılarda çok bina çöktü, nedeni zemindi. Zemin kötüyse tehlikeli. Sert zemindeyse eski binaysa sorun olmayabilir. Ama zemin yumuşaksa sorun çok fazla. Zemin yumuşaksa ruhsatlı mı iskanlı mı diye eve bakmak lazım. Ruhsatlı ve iskanlı değilse bina yapı denetim kontrolünün olmadığı anlamına gelir. İskan ve ruhsat varsa 2000 yılından sonraki binaysa biraz rahatsa olabilirsiniz. Tüm bunlar yoksa binayı test ettirmek gerekir. Bina zayıfsa güçlendirme yapmak lazım. Türkiye’de yeniden bina yapmaya çalışıyorlar, biz güçlendirme öneri veriyoruz.” 

Moriwaki, Türk ve Japon bilim insanlarına göre İstanbul’da 7.5 şiddetindeki depreme göre binaların yüzde 50’ye kadarını hasar görebileceği belirtiliyor.