6 parti lideri, 'Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem' metnini imzaladı

CHP, İYİ Parti, Saadet Partisi, Gelecek Partisi, Demokrat Parti ve DEVA Partisi’nin ‘Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’ toplantısı Ankara’da gerçekleştirildi.

CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener, Saadet Partisi Genel Başkanı Temel Karamollaoğlu, Gelecek Partisi Genel Başkanı Ahmet Davutoğlu, Demokrat Parti Genel Başkanı Gültekin Uysal ve DEVA Partisi Genel Başkanı Ali Babacan salona birlikte geldi.

Törenin açılış konuşmasını yapan CHP Genel Başkan Yardımcısı Muharrem Erkek, ‘Savaşa Hayır’ diyerek başladığı konuşmasında, Türkiye’nin yıllardır görmeyi umut ettiği tarihi bir çalışma için altı partinin bir araya geldiğini belirtti.

İŞTE O MADDELER

CHP ile başlanan açıklamada genel başkan yardımcıları, sıra sıra mutabakat metnini paylaştı. İlk bölümde Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi, ikinci bölümde güçlendirilmiş parlamenter sistem özetlendi. Son bölümde ise düzenlemeler aktarıldı.

Mutabık kalınan maddeler şöyle:

• Seçim barajını yüzde 3'e düşüreceğiz.
• Torba kanun sistemine son vereceğiz.
• Meclis soruşturması için gereken yeter sayıları düşürülecek.
• Bütçe hakkının devredilmezliği ilkesi tesis edilecek.
• En az yüzde 1 oy alan siyasi partilere Hazine yardımı verilecek.

CUMHURBAŞKANLIĞI

• Cumhurbaşkanlığı devletin ve milletin birliğini temsil etmesi amacıyla tarafsız ve partiler üstü bir yapıya kavuşturulacaktır.
• Cumhurbaşkanı görev süresi 7 yıl olacak.
• Cumhurbaşkanı sadece 1 dönem seçilecek.
• Cumhurbaşkanı tarafsız olacak, seçilen kişi partisiyle ilişiği kesilecek. Görev süresi bitince aktif siyasete giremeyecek.

BAŞBAKAN VE BAKANLAR KURULU

• Başbakan, TBMM üyeleri arasından belirlenecek.
• Başbakan'ın belirlenmesinde; Cumhurbaşkanı Meclis'te en çok milletvekili olan partiye hükümeti kurma görevi verecek.
• Hükümetin kurulmasında basit çoğunluk, düşürülmesinde ise salt çoğunluk esas alınacak.
• Bakanlar, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri veya ihtiyaç duyulduğu takdirde- milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olan kişiler arasından, Başbakan tarafından atanacak.
• Bakanlar Kurulu, Başbakanın başkanlığında toplanacak.
• Yetkide ve sorumlulukta paralellik ilkesi gereğince Başbakan ve Bakanlar Kurulu Meclis’e karşı sorumlu olacak.
• Buna göre Başbakan ve Bakanlar, Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne karşı bireysel ve kolektif olarak sorumlu tutulacak.
• Hükümetin kurulmasını kolaylaştırmak amacıyla hükümetin kurulmasında basit çoğunluk, düşürülmesinde ise Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının salt çoğunluğu esas alınacak.
• Güçlendirilmiş Parlamenter Sistemde Hükümete istikrar kazandırmak amacıyla gensoru ile yapıcı güvensizlik oyu birleştirilecek.
• Hükümetin düşürülmesi; yeni hükümetin, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin üye tam sayısının salt çoğunluğuyla seçilmesi şartına bağlı olacak.
• Güçlendirilmiş Parlamenter Sistemde yeni hükümetin kurulması güvence altına alınmadan mevcut hükümet düşürülemeyecek.

OHAL

• Yeni hükümetin kurulması güvence altına alınmadan, mevcut hükümet düşürülemeyecek.
• Cumhurbaşkanı ya da bakanlar kurulu tek başına OHAL ilan etme yetkisi olmayacak.
• OHAL ilan etme yetkisi, Bakanlar Kurulu'na ait olacak, bu yetki TBMM'nin onayına tabi tutulacak. KHK'lara yer verilmeyecek.

HAKİM VE SAVCILIK VURGUSU

• Hakimlik ile savcılığı, tam bağımsızlık için birbirinden ayıracağız.
• Hakimlik teminatını güçlendirerek, hakimlere coğrafi teminat güvencesi sağlanacak.
• Sulh Ceza Hakimlikleri’nin görev, yetki ve işleyişleri hukuk devletinin gereklerine göre yeniden düzenlecek.
• Tutuklamanın istisna olması ilkesinin titizlikle uygulanması için gerekli tedbirler alınacak.
• AYM ve AİHM'in verdiği hak ihlali kararı olup, devleti zarara uğratan hakim ve savcılara bu zararı ödeteceğiz.
• Hakimlik ve savcılık mesleğini birbirinden ayıracağız. Hakimler Kurulu ve Savcılar Kurulu olmak üzere iki kurul oluşturacağız.
• Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihatları ile uyumlu kararlar alınması ve bu mahkemeler tarafından verilen kararların derhal uygulanmasını sağlayacak düzenlemeler yapılacak.

HAKİMLER VE SAVCILAR KURULU

• Üyelerin diğer yarısı ise Yargıtay, Danıştay, Türkiye Barolar Birliği, adli ve idari yargı birinci sınıf hakim ve savcılar tarafından, kendi mensupları arasından doğrudan seçilecek.
• Bağımsızlık ilkesinin güçlendirilmesi için Adalet Bakanı ve Müsteşarı, Hakimler Kurulu’nda yer almayacak.
• Yüksek Yargı Kurulları’nın disiplin kararları da yargı denetimine açık hale getirilecek.
• Adalet Bakanı ve Müsteşarı, Hakimler Kurulu'nda yer almayacak.

ÇOKLU BARO UYGULAMASI

• Avukatlık mesleğinin bağımsız ve özgür bir şekilde icra edilmesi için gerekli tedbirler alınacak.
• Yargının kurucu unsuru olan savunma anayasal güvenceye kavuşturulacak.
• Çoklu baro uygulamasına son verecek.
• Baro ve Türkiye Barolar Birliği seçimlerinde temsilde adalet ilkesi esas alacak.

ANAYASA MAHKEMESİ

• Anayasal düzenin, temel hak ve özgürlüklerin güvencesi olan Anayasa Mahkemesi’nin görev ve yetkileri genişletilerek güçlü ve etkili denetim için Mahkeme yeniden yapılandırılacak.
• Temel hak ve özgürlüklerin daha güçlü şekilde korunabilmesi için bireysel başvurunun kapsamı, konu ve başvurulabilecek haklar bakımından genişletilecek.
• Yine Anayasa Mahkemesi’nde iptal davası açabileceklerin kapsamı da genişletilecek.
• Anayasa Mahkemesi’nin üyelerinin en az dörtte üçünün hukukçu olması zorunlu tutulacak.
• Mahkeme üyelerinin Meclis tarafından, Danıştay, Yargıtay, Sayıştay, Türkiye Barolar Birliği ve Üniversiteler arası Kurul tarafından belirlenen üç katı aday içerisinden üçte iki nitelikli çoğunlukla seçilmesi sağlanacak.
• Üç üye ise, farklı kaynaklardan gelecek şekilde Cumhurbaşkanı tarafından seçilecek.

SAYIŞTAY

• Yüksek Seçim Kurulu Anayasa’da yargı bölümü içerisinde bir yüksek mahkeme olarak düzenlenecek ve kurulun niteliği açıklığa kavuşturulacak.
• Yüksek Seçim Kurulu, idari ve yargısal görevleri bakımından iki daireye ayrılacak: Yargısal görevi olan kurul bir yüksek yargı organı olarak çalışacak, idari görevi olan kurulun aldığı kararları itiraz halinde denetleyecek.
• Sayıştay Anayasa’da bir yüksek mahkeme olarak düzenlenecek.
• Sayıştay’ın kuruluş ve işleyişine ilişkin esaslar, anayasal güvenceye kavuşturulacak.
• Hesap verebilir ve şeffaf bir yönetim anlayışıyla Sayıştay denetiminin kapsamı, tüm kamu kurum ve kuruluşlarını kapsayacak şekilde genişletilşecek.

İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ

• Temel hak ve özgürlükler; dil, din, mezhep, ırk, cinsiyet, siyasi ve sosyal aidiyet farkı gözetmeksizin tüm insanları için güvenceye kavuşturulacak.
• Düşünce ve ifade özürlüğü, din ve vicdan özgürlüğü, toplantı, gösteri yürüyüşü, örgütlenme özgürlüğü, basın özgürlüğü, kadın hakları, çocuk hakları ve çevre hakları düzenlenecek.
• Tüm karar alma mekanizmalarında, kadın ve erkek eşitliğini sağlamayı devlet politikası haline getireceğiz.
• İnternet mevzuatı, uluslararası standartlara uygun olarak, ifade özgürlüğünü kısıtlamayacak ve kişilik haklarını ihlal etmeyecek şekilde yeniden düzenlenecek.
• Toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkına ilişkin mevzuat,  Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihatları ışığında yeniden düzenlenerek bu hakla ilgili bildirim uygulamasının idare tarafından keyfi şekilde kullanılması engellenecek.
• Toplumun ve yaşamın her alanında, tüm karar alma mekanizmalarında kadın-erkek eşitliğini sağlamak ve korumak öncelikli bir devlet politikası haline getirilecek. Bu konuda yasal ve yapısal tüm gereklilikler sağlanacak.

MÜFREDATA İNSAN HAKLARI DERSİ KONULACAK

• Yarının Türkiye’sinde kadına yönelik şiddetle etkin şekilde mücadele edilecek, şiddetin önlenmesi adına uluslararası sözleşmeler ve ulusal mevzuat hükümleri etkili şekilde uygulanacak.
• Kadına karşı işlenen suçlarla ilgili Türk Ceza Kanunu’nda gerekli düzenlemeler derhal yapılacak.
• Failler için caydırıcı cezalar öngörülecek, uygulanan indirim sebepleri yeniden düzenlenecek.
• Eğitim müfredatına ilkokul birinci sınıftan itibaren insan hakları ve kadın-erkek eşitliği dersleri konulacak.
• Kız çocuklarının eğitim hakkı güvence altına alınacak ve bu hakka erişimin önündeki tüm engeller kaldırılacak.

BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ

• Gazetecilere karşı ceza soruşturmasına gerekçe yapılan mevzuatı, Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihatları çerçevesinde yeniden düzenlenecek.
• TRT ve Anadolu Ajansı, bağımsızlık ve tarafsızlık esaslarına göre yeniden yapılandırılacak.
• Keyfi akreditasyon kararlarına son verip, basın kartlarının verilmesinde meslek kuruluşlarına belirleyici bir rol verilecek.
• Medya sahipliği ve finansmanı şeffaf hale getirecek, medyada tekelleşme ve kartelleşmeyi önlemek amacıyla yasal ve yapısal tedbirler alınacak.
• Radyo ve Televizyon Üst Kurulu’nun görevini bağımsız ve tarafsız olarak yerine getirebilmesi için yasal ve yapısal değişiklikler yapılacak.
• Kurulun üyeleri, üye yapısında çoğulculuğu sağlamak üzere alanında uzman kişiler ve meslek kuruluşları temsilcileri arasından Meclis tarafından nitelikli çoğunlukla seçilecek.
• Basın İlan Kurumu’nun yapısı ve üye seçimi basın özgürlüğüne uygun şekilde yeniden düzenlenecek.

MÜLAKAT UYGULAMASI KALDIRILACAK

• Mülakat uygulamalarına son verilecek yazılı sınav sonuçları esas alınacak.
• Sözlü mülakat yapılması zorunlu olan haller ise ancak kanunla düzenlenmek kaydı ile istisna olacak.
• Bu durumda da adaylara yöneltilecek sorular kura usulüyle belirlenecek, sözlü sınav ve mülakatlar kayda alınacak.
• Yolsuzlukla ilgili mevzuat, Yolsuzluğa Karşı Devletler Grubu’nun tavsiye kararlarıyla tam uyumlu hale getirilecek.

KAMU İHALE KANUNU DİZENLENECEK

• Kamu İhale Kanunu’nu yenilenerek ihale mevzuatı tek kanunda düzenlenecek.
• Kamu alımlarında ve ihalelerde rekabeti ortadan kaldıran, ihaleyi istisna keyfiliği kural haline getiren, yolsuzluğun kapısını açık tutan istisna ve muafiyet hükümlerini kaldıracağız.
• Yerel yönetimlerin yetki ve sorumlulukları artırılacak.
• Yerel Yönetimlerde demokratik katılım, şeffaflık ve hesap verebilirlik ilkeleri hâkim kılınacak.
• Merkezi yönetimin yerel yönetimler üzerindeki idari denetiminin sınırlarını açıkça belirleyerek yerindelik denetimi anlamına gelen vesayet uygulamalarına son verilecek.
• Yeni bir merkez-yerel dengesi kurulacak. Yerel yönetimlere, genel bütçe vergi gelirlerinden ayrılan payı arttırılacak.
• Seçimle gelenin seçimle gitmesi güvence altına alınacak.

KAYYUM UYGULAMALARINA SON VERİLECEK

• Yerel yönetimlerde seçme ve seçilme hakkını yok sayan kayyum uygulamalarına son verilecek.
• Yüksek öğretimde özgür ve çoğulcu bir sistem oluşturarak Üniversitelerin bilimsel özerkliklerinin yanında, idari ve mali özerklikleri de anayasal güvence altına alınacak.
• Yükseköğretim Kurulu’nu kaldırarak yerine yetkileri koordinasyon görevi ile sınırlandırılmış, üyelerinin ise demokratik meşruiyet esasına dayanılarak seçildiği üniversiteler arası bir kurul tesis edilecek.
• Öğretim üyelerinin kendi üniversitelerinin rektörünü seçmesine imkân sağlanacak.
• Dekan adaylarının uzmanlık alanlarının, ilgili fakültenin niteliğine uygun olması esası temin edilecek.
• Merkez Bankası başta olmak üzere düzenleyici ve denetleyici kurumların bağımsızlığını zedeleyecek hiçbir uygulamaya ve düzenlemeye yer verilmeyecek.

SİYASİ ETİK KANUNU

• Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’de milletvekillerinin, bakanların, siyasi parti genel merkez yöneticilerinin ve belediye başkanlarının görevlerini yerine getirirken uymaları gereken siyasi etik ilkelerinin düzenlenmesi amacıyla Siyasi Etik Kanunu hazırlanacak.
• Kanun kapsamındaki kişilerin; görevlerini yerine getirirken, adalet, eşitlik, hesap verebilirlik, kişisel menfaat sağlamama, çıkar çatışması olacak hallerden kaçınma ve şeffaflık ilkelerine göre hareket etmesini sağlanacak.