Yurt dışında oy kullanacaklara uyarı

Yüksek Seçim Kurulu (YSK) Başkanı Sadi Güven, Cumhurbaşkanı seçimi için Türkiye'de ilk kez uygulanacak yurt dışında oy kullanılmasına ilişkin çalışmaları AA muhabirine anlattı. "Yurt dışında seçimin alt yapısı yok, ilk kez yapıyoruz. İnşallah ülke olarak alnımızın akıyla çıkarız" diyen Güven, bunun anayasal bir hak ve ödev olduğunu, bu nedenle geç kalınmış bir düzenleme olarak gördüğünü söyledi.
Cumhurbaşkanı seçiminde oy kullanacak seçmen sayısının askı listelerinin kesinleşmesiyle netlik kazanacağını belirten Güven, şu bilgileri verdi:
"Ancak bugün itibariyle yurt içinde 53 milyon 354 bin 423 seçmenimiz var. Yurt dışında ise 124 ülkede 191 temsilciliğimiz ve 2 milyon 806 bin 114 seçmenimiz bulunuyor. Yurt dışındaki vatandaşlarımızın hepsine oy kullandıramayacağız. Sandık kuracağımız ülke sayısı 54, temsilcilik sayısı 103. Yurt dışında oy kullanacak vatandaşlarımızın sayısı da 2 milyon 790 bin 408. 15 bin 706 kişiye sandık götüremeyeceğiz. 4 bin 720 kişi, Irak ve Suriye'de. Buralara güvenlik nedeniyle sandık kuramıyoruz. Bunun dışında ayağına sandık götüremediğimiz yurt dışı seçmenimiz 11 bin. 2 milyon 806 bin kişiden sadece 11 bin kişiye sandık götüremiyoruz. Bu kişiler de gümrüklerde kullanabilecekler. Yurt dışındaki operasyonlar çok zor. Sandık kurmak için yurt dışındaki seçmen sayısını 500 olarak belirledik. 500'ün üzerindeki her yere sandık kuruyoruz. 500 altında seçmeni bulunan 70 ülke ve 88 temsilcilik toplam 11 bin seçmene sahip. Buralara sandık götürmemiz ciddi manada zor. Bunlardan bir kısmında sandık kuracak yeterli seçmenimiz bile yok. Bu nedenle yapamadık."
Yurt dışında oy kullandıracakları 2 milyon 790 bin 408 seçmenin 1 milyon 391 bin 704'ünün Almanya'da olduğunu bildiren Güven, sadece Düseldorf'ta 257 bin 149 seçmene oy kullandıracaklarını aktardı. Güven, bu rakamın Amasya, Artvin, Bilecik, Erzincan, Kırşehir, Muş, Niğde, Rize, Sinop, Tunceli, Uşak gibi bir çok ilin merkez ilçe ve köylerindeki seçmen sayısından fazla olduğunu belirtti.
Yurt dışında oy kullanacak vatandaşlar uyarılarda bulunan YSK Başkanı Güven, "Öncelikle yurt dışındaki vatandaşlara sesleniyorum; aslında yurt içinde de aynı. Oy kullanabilmek için seçmen kütüğüne mutlaka kayıt yaptırmak gerekiyor. Vatandaşlarımız seçmen olup olmadıklarını yurt içinden yurt dışından ysk.gov.tr adresinden görebilirler. Yanlışlık varsa bunlar çok kolay düzelebilir. Yurt dışındaki vatandaşlarımız kontrollerini yapsınlar, kayıtları yoksa konsolosluklara giderek kayıtlarını mutlaka yaptırsınlar" diye konuştu.
Siyasi parti temsilcilerinin önceki seçimde olduğu gibi sürecin her aşamasında yer alacağını vurgulayan Güven, "Seçimde oy pusulalarının tesliminden itibaren oy kullanıp dönünceye kadarki süreçte siyasi parti temsilcilerinin mutlaka o zincirin içinde olmasını istiyoruz. Nasıl 4 çarpı 4 bayrak yarışında bayrağı birbirine teslim etme varsa seçimin başından oy kullanılmasına, oyların saklanmasından Türkiye'ye gelişine kadar bu zinciri kurduk" dedi.

Konsolosluklarda özel güvenlikli oda

Yurt dışındaki Türk konsolosluklarında birer saklama kurulu oluşturduklarını anlatan Güven, kurulda yasa gereği oradaki konsolos veya ondan sonra gelen rütbeli temsilci, bir devlet memuru ve son milletvekili seçiminde en çok oyu alan 3 siyasi partinin temsilcilerinin olacağını söyledi.

Bu kişilerin bölgelerindeki tüm organizasyondan sorumlu olacaklarını belirten Güven, Türkiye'den gönderilen oy pusulaları ve diğer evrakların bu kişilerce alınarak konsolosluklarda oluşturulan özel güvenlikli odada muhafaza edileceğini bildirdi.

Güven, bu iş için konsolosluğun kendi kriptolu odasının kullanılamayacağını o nedenle ayrıca güvenlikli oda oluşturduklarını söyledi. Özel güvenlikli odaların sorumlu kişiler için ayrı kilitleri ve ayrı anahtarları olduğunu belirten Güven, kimsenin tek başına odaya giremeyeceği bir düzen oluşturduklarını vurguladı.

"Güvenlikli odanın anahtarlarının üçü siyasi parti temsilcilerinde ve diğer kurul üyelerinde olacak. Bir kişi tek başına gidip o kilidi açamayacak. Burada siyasi partilerin temsilcileriyle yedekleri de olacak. 7 gün 24 saat orada siya parti temsilcileri hazır olacak ve seçim malzemelerine sahip çıkacaklar. 

Seçimi yapacak sandık kurulunun, 2 üyenin o ülkede görev yapan devlet memuru, 3'ü son milletvekili seçiminde en çok oyu alan siyasi parti temsilcisi olmak üzere 5 kişiden oluşacağını aktaran Güven, diğer siyasi parti temsilcilerinin de sandık kurullarına gözlemci olarak katılabileceklerini kaydetti.

Güven, böylece siyasi parti temsilcilerinin bulunduğu saklama kurulunun, seçim günü yine siyasi parti temsilcilerinin bulunduğu sandık kuruluna oy pusulalarını teslim edeceğini ve sandık kurulunun akşama kadar oy kullandıracağını anlattı.

Randevu sistemi

Örneğin Uşak'ta 362 yerde oy kullandırdıklarını, Düseldorf'ta bir yerde oy kullandıracaklarını ifade eden Güven, bu nedenle yurt dışındaki vatandaşlara randevu sistemiyle oy kullandıracaklarını belirtti. Tek yerde bu kadar seçmene bir günde oy kullandırmanın mümkün olmadığını dile getiren Güven, bu nedenle yasanın randevu sistemini öngördüğünü anlattı.

Güven, seçmen sayısına göre dünyadaki bazı ülkelerde 4, bazı ülkelerde 3, bazı ülkelerde 2 ve bazı ülkelerde 1 gün süreyle oy kullandıracaklarını, 1 günde oy kullanılan yerlerde randevu olmayacağını ancak 2, 3, 4 gün oy kullanma işlemi yapılacak yerlerde randevu sisteminin işleyeceğini aktardı.

Yurt dışındaki vatandaşların randevu aldığı tarihte oy kullanmaya gitmemesi durumunda bulunduğu ülkede oy kullanmasının mümkün olmadığını, böyle bir durumda ancak gümrüklerde oy kullanılabileceğini vurgulayan Güven, şunları kaydetti:

"Vatandaşlarımız bizim ilanımızdan itibaren YSK internet sitesine girmek suretiyle kendileri ve 5 kişi adına hangi gün oy kullanmak istiyorlarsa o günü işaretleyerek randevusunu alacak. İnternet üzerinden randevusunu alacak, oy vereceği günü seçecek. O günün dışında bir başka gün, örneğin birinci günü seçti, gelemezse ikinci gün oy kullanması mümkün değil. Türkiye'de nasıl bir gün oy kullanma imkanı varsa orada da öyle. İşleri nedeniyle oy kullanma gününü seçme imkanı tanıdık. Dikkat etsinler, randevularını alsınlar. 

Randevu almayanların 4 gün içindeki hangi gün oy kullanacaklarını sistem otomatik olarak dağıtacak ve vatandaşlarımız bunu www.ysk.gov.tr sitesinden internet üzerinden görebilecek, akıllı cihazlarla görebilecek. Onu görmeli ve hangi gün oy kullanacağını bilmesi çok önemli. Bunun dışındaki gün oy kullanamayacak ancak gümrük kapılarında oy kullanmaları mümkün olabilecek."

Yurt dışındaki vatandaşların ülkesinde randevu alarak oy kullandıktan sonra gümrükte oy kullanmasının mümkün olmadığını vurgulayan Güven, kişilerin isimlerinin sisteme entegre olduğunu, oy kullanıp kullanmadığının sisteme işleneceğini söyledi. Güven, "Mükerrer oy kullanma imkanı yok" diye konuştu.

Oylar Türkiye'de açılıp sayılacak

Başkan Güven, yasanın öncelikle konsolosluklarda oy kullandırılmasını öngördüğünü ancak bu kadar büyük sayıdaki seçmene çoğu bu iş için küçük binalardan oluşan konsolosluklarda oy kullandırmanın mümkün olmadığını dile getirdi.

Güven, yasanın verdiği yetkiyle yurt dışındaki temsilciliklerin yerel makamlarla görüşerek belirledikleri yerleri Dışişleri Bakanlığı aracılığıyla kiraladıklarını söyledi.

Oyların kullanıldığı yerlerde sayılmayacağının altını çizen Güven, yurt dışındaki sandık kurullarının, kaç kişinin oy kullandığını eşitleyerek, oy zarflarını oy torbalarına koyarak mühürleyeceklerini ve saklama kuruluna teslim edeceklerini anlattı.

Saklama Kurulunun bu oyları konsolosluklardaki güvenli odada saklayacaklarını, oy verme işleminin tamamlanmasının ardından oyların belirli bölgelerde toplanarak uçaklarla Türkiye'ye transfer edileceğini belirten Güven, oyların uçağa kadar saklama kurullarınca getirileceğini, mühürlü torbaların, yurt dışı temsilcilerince diplomatik kurye tarafından ayrı torbalara konularak ağzının yeniden mühürleneceğini aktardı.

"Titizlikle çalışıyoruz"

Oyların Türkiye'den giden siyasi parti temsilcilerinin de bulunduğu ayrı bir heyet tarafından alınacağını dile getiren Güven, "Zincirde kopukluk olmadan elden ele, oyların teslim alınmasından, kullandırılıp saklanıp uçakla Türkiye'ye getirilinceye kadar parti temsilcileri devlet memurlarıyla birlikte işi tamamlayacaklar. Arada kopukluk yapmayacağız. Birileri 'soğuk zincir' diyor bazıları 'seçim değil bayrak yarışı' diyor. Güvene çok önem verdik titizlikle çalışıyoruz" dedi.

Güven, Avrupa'dan gelen uçakların direk Ankara'ya, diğer uçakların ise İstanbul'a inerek oyların burada kurulan gümrük seçim kuruluna teslim edileceğini, kurulun teslim aldığı oyları güvenli şekilde Ankara'ya getireceğini söyledi.

Yurt dışında kullandırılan oyların 10 Ağustos'ta Türkiye'ye ulaşmış olacağını belirten Güven, Türkiye'de oy verme işleminin tamamlanmasının ardından yurt dışından gelen oyların yurt içindeki oylarla birlikte açılıp sayılacağını bildirdi.

Türkiye'deki seçimlerde sandık kurullarının tutanaklarını YSK'ya geldiği anda tarayarak siyasi partilere verdiklerini, sistemin çok şeffaf işlediğini kaydeden Güven, yurt dışından gelen tutanakları da spor merkezlerinde bulunan sandık kurulu üyelerine, müşahitlere vereceklerini belirtti.

Güven, şunları kaydetti:

"Bütün hazırlıkları zincir içinde tamamladık. Siyasi partilerin sandık kuruluna bildirdikleri isimler büyük oranda tamam. Bazı uzak ülkelerde sıkıntıya düşüyorlar onu da tamamlayacaklar. Partilerden isteğim, çalışacak insanların iyi belirlenmesi. İşe sahip çıkacak insanlar orada olmalı. Herhangi bir sorun olacağını düşünmüyorum. Vatandaşlarımız heyecanla bekliyorlar. Burada altı çizilmesi gereken nokta şu, seçmen kütüğüne kaydolmayan oy kullanamaz. Randevu sisteminde randevu aldığı gün oy kullanmayanların aynı yerde diğer günlerde oy kullanması mümkün değil. Bu kişilerin randevu gününde gelmeleri gerekiyor. Randevu alanlar tatil için ülkemize gelmişse Türkiye'de çok sayıda kuracağımız gümrüklerde oylarını kullanma imkanına sahip olacaklar. Gümrük kapılarında birinci oylama 26 Temmuz'da başlayacak, 10 Ağustos'ta sona erecek. İkinci oylama olursa 17 Ağustos'ta başlayacak, 24 Ağustos'ta sona erecek."