'Melez' tehlike dünyayı alarma geçirdi: Nedir bu Delta ve Delta Plus varyantı?

TGRT HABER

Dünyanın tamamını etkisi altına alan ve yaklaşık 4 milyon kişinin ölümüne neden olan Covid-19, geçirdiği mutasyonlarla etkisini sürdürüyor. Son olarak hayatımıza giren Delta varyantı, İsrail, İngiltere gibi aşılamayı tamamlayan ve normalleşmeye başlayan ülkelerde bile alarma neden oldu. Hindistan'da ortaya çıkan ve birçok ülkeye sıçrayan Delta varyantı, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından "Endişe Varyantı" olarak tanımlandı. Peki dünyanın alarm vermesine neden olan bu mutasyon neden tehlikeli?

Delta varyantı, iki ayrı virüs varyantından (melez)  mutasyonlar içeriyor. Bu yüzden daha güçlü ve daha bulaşıcı olduğu tahmin ediliyor. Delta varyantı, diğer varyantlara göre bulaşıcılık oranı, etkileri, belirtileri, risk oluşturduğu kitle açısında farklılıklar gösteriyor. 

Delta varyantından sonra Delta Plus da dünyada tehlike saçıyor. Türkiye'de 3 ilde görülen Delta Plus, içinde ilk olarak Güney Afrika’da tespit edilen Beta varyantının mutasyonlarını barındırıyor. Bu nedenle daha güçlü, dirençli ve bulaşıcı. 

DELTA DAHA HIZLI BULAŞIYOR

Hindistan’da ortaya çıkan Delta varyantı, Covid-19’un diğer varyantlarına göre daha tehlikeli. Çünkü yüzde 60 daha bulaşıcı olduğu belirtiliyor. Diğer varyantlara benzer şiddette enfeksiyona yol açsa bile daha fazla sayıda kişiye bulaşacağı için özellikle aşısız kişilerde daha fazla hastalık ve ölüme neden olacağı tahmin ediliyor. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) delta varyantını “daha fazla bulaşma özellikleri gösterdiklerinden kamu sağlığı açısından daha büyük risk oluşturuyor” şeklinde tanımlıyor. DSÖ’nün sağlık acil durumları programının yönetici direktörü Mike Ryan ise “Delta virüsü, mutasyonlar içinde en uygun, en hızlı ve en güçlü olanıdır” açıklamasında bulunmuştu. Örneğin İngiltere'de ortaya çıkan Alfa varyantı 10 dakika içinde bulaşma beklenirken, Delta 3 dakika içinde bulaşmaya sebebiyet veriyor.

ÇOCUKLAR ÜZERİNDE DAHA ETKİLİ

Corona virüsten en az etkilenen ve diğer yaş gruplarına göre daha az corona virüs vakası bildiren yaş aralığı 0 ila 9 yaş grubuydu. Ancak Delta varyantı ibreyi terse çevirdi. ABD, İsrail, İngiltere ve İskoçya’da yapılan çalışmalarda delta varyantının çocuklar üzerinde daha etkili olabileceği açıklandı. Özellikle İsrail’den yapılan açıklamada Delta varyantı vakalarının yarısını, ABD’de her dört vakadan birini çocuklar oluşturuyor. İskoçya'da daha çok geçlerde, 5 ila 12 yaş arası çocuklar ve 18 ila 24 yaş arasındaki genç yetişkinlerde görülüyor. Araştırmalar çocukların delta varyantına yakalanma riskinin de daha yüksek olduğunu gösteriyor.

BU FARKLAR YANILTIYOR

Delta varyantı klasik Covid-19’a göre oldukça farklı belirtiler gösteriyor. Delta varyantında klasik Covid 19’un aksine baş ağrısı, burun akıntısı, soğuk algınlığı ve hapşırma ön plana çıkıyor. Delta varyantının belirtileri arasında mide ağrısı, boğaz ağrısı, bulantı, kusma, ishal, iştahsızlık, işitme kaybı ve eklem ağrısı da yer alıyor. Klasik Covid 19’da öne çıkan öksürük, ateş, tat ve koku kaybı Delta varyantında daha az gözüküyor. Uzmanlara göre, delta varyantının farklı belirtiler göstermesi yanılgıya ve bu yüzden hastalığın daha fazla yayılmasına neden oluyor. Bu da hastaneye yatış ve ölüm oranlarını arttırıyor.

ÖLÜM ORANI DÜŞÜK OLSA DA…

Delta varyantı klasik Covid-19 ve diğer varyantlara göre öldürücülük açısında daha az olduğu belirtiliyor. Alman Çocuk ve Genç Sağlığı Cemiyeti Genel Sekreteri (DGKJ) Dr. Burkhard Rodeck, "Ancak ölüm oranları bakımından diğer varyantların altında yer alıyor" diye açıklama yapmıştı. Ancak delta varyantının öldürücülüğü daha az olsa da yayılma hızının yüksek olması nedeniyle ölüm oranlarını arttıracağa benziyor.

Aşıların koruyuculuğu diğer varyantlara göre Delta varyantında daha düşük. Diğer varyantlara karşı tek doz aşı yüzde 80-86 koruyuculuk sağlıyordu. Ancak Delta varyantında tek doz aşıdaki koruma oldukça düşük bir yüzdeye sahip. Delta varyantına karşı yüzde 95 oranında bir koruyuculuk için en aşağı iki doz aşılama gerekiyor. Ayrıca sosyal mesafe ve hijyen kurallarına sıkı bir şekilde uyulması gerektiği belirtiliyor.

BİONTECH DELTA’YA KARŞI NE KEDAR ETKİLİ?

BioNTech Yönetim Kurulu Başkanı Uğur Şahin, BioNTech/Pfizer aşısının Delta varyantına karşı etkili olduğunu söyledi. "Şu anda aşımızı mevcut varyantlara uyarlamanın gerekli olduğuna dair bir kanıt yok"  diyen Şahin, mevcut aşıları yenilemek veya yeni ortaya çıkan bir virüs türüne uyum sağlamak için üçüncü bir dozun gerekli olması durumunda buna hazırlıklı olmak ve hızlı tepki vermek için aşıyı sürekli analiz ettiklerini kaydetti. Uğur Şahin, aşılananların bağışıklığının zamanla azaldığı ve bu süreçte yeni varyantların ortaya çıktığını vurguladı.

Almanya’da salgınla mücadeleden sorumlu Robert Koch Enstitüsü (RKI), Delta’nın daha kolay bulaşmasından dolayı baskın bir hale gelebileceği uyarısında bulundu. Delta varyantı ile oluşan enfeksiyonların, hastalığın daha ciddi seyrine yol açtığını belirtti. Delta varyantının İngiltere’de yüksek aşılama oranlarına rağmen, birkaç hafta içinde baskın hale geldiği ve Moskova’da da benzer bir durumun söz konusu olduğu uyarısında bulundu.

DELTA PLUS İÇİN ÇÖZÜM 3. DOZ MU?

Türkiye’de Delta Plus’a karşı özellikle Sinovac’ın koruyuculuğunu arttırmak için 65 yaş üzerindekilere ve sağlık çalışanlara 3. doz aşılama başlatıldı. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca hatırlatma dozunun alt gruplara ineceğinin sinyalini verdi: "Bilim Kurulu toplantısında, 3. doz aşılamada 50 yaş sınırını biraz daha aşağı çekebiliriz. Yakında, belediye başkanları dahil olmak üzere kritik görevlerdeki kişilere de 3. doz aşılamayı açmış olacağız." dedi. Ayrıca Sağlık Bakanlığı, aşı uygulaması konusunda aldığı diğer bir kararsa Covid -19 geçirenlerin bir dozluk BioNTech yaptırmaları. Manisa Celal Bayar Üniversitesi'nin yaptığı araştırmada sağlık personelinin yüzde 95'inde antikorların azaldığı görüldü. Ancak BioNTech Yönetim Kurulu Başkanı Uğur Şahin, BioNTech/Pfizer aşısının Delta varyantına karşı koroyucu olduğunu belirtmişti. 

Delta Plus, İstanbul’un da arasında olduğu 3 ilde görüldü. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, Delta Plus vakalarına Türkiye’de de rastlandığını söyledi. Delta varyantı görülen il sayısının da 30'a, vaka sayısı giderek artarak 284'lere kadar çıktığını duyurdu. 

DELTA PLUS NEDİR? 

Hindistan’da görülen Delta mutasyonunun bir alt türü olan Delta Plus, ilk olarak Güney Afrika’da tespit edilen Beta varyantında görülen K417N isimli spike proteinin mutasyonuna sahip. Bazı bilim insanları bu mutasyonun, Delta varyantında görülen diğer özelliklerle de bir araya geldiğinde bulaşıcılığı artıracağından endişe duyuyorlar. Hindistan Sağlık Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada “K417N adlı mutasyon, bağışıklık sisteminden sıyrılma özellikleri bulunan Beta varyantında (B.1.351) da görüldüğü için mercek altına alınmıştır” ifadesi yer aldı. Hindistan’ın önemli virologlarından Shahid Jameel, K417N’in tedavi edici monoklonal antikor karışımının etkinliğini azalttığının bilindiğini söyledi.

İlk kez Hindistan'da görülen ve İngiltere'de yayılan Delta varyantına dair belirtilerin diğer varyantlardan bazı farklılıklar gösterdiği ortaya çıktı. Zoe Covid Semptom Gubu'nun çalışması bu varyanta ilişkin farklılıklara dair bilgileri bir araya getirdi. Grubun çalışmasında kaydedilen bilgilere göre ilk defa Hindistan'da görülen Delta varyantı baş ağrısı, burun akıntısı ve boğaz ağrısı ile kendini gösteriyor. Bu belirtiler gençlerde ağır bir soğuk algınlığı şeklinde ortaya çıkıyor. Klasik Covid-19 hastalığının ana belirtileri ise yüksek ateş, yeni ve sürekli öksürük ile tat ve/veya koku kaybı şeklinde biliniyor. Bu belirtileri gösterenlerin vakit kaybetmeden Covid-19 testi yaptırmaları isteniyor.

Delte Plus belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

* Baş ağrısı (yaygın)

* Boğaz ağrısı (yaygın)

* Burun akıntısı (yaygın)

* Ateş

* Tat ve koku kaybı