1 günü, 1 yılından fazla sürüyor: Güneş Sistemi'nin ilginç gezegeni Merkür hakkında bilinmesi gerekenler
Güneş Sistemi'nde Güneş'e en yakın gezegen olarak kayda geçen Merkür, oldukça yüksek sıcaklıklara sahip olmasıyla da ün kazanmıştır. Peki Merkür hakkında daha fazlasını bilmek ister miydiniz?
Merkür, Güneş Sistemi'nde Güneş'e en yakın gezegendir. Güneş'e yakınlığı nedeniyle de oldukça yüksek sıcaklıklara sahiptir. Ayrıca Güneş Sistemi'ndeki en küçük gezegen olan Merkür'ün çapı yaklaşık 4.879 kilometre ve Dünya'nın yaklaşık olarak üçte biri kadar bir kütleye sahiptir.
Kabaca 3.600 ila 3.800 kilometre genişliğinde veya gezegenin çapının yaklaşık %75'i ile devasa bir metalik çekirdeğe sahip, Dünya'dan sonra en yoğun ikinci gezegen olma özelliğini de taşımaktadır. Buna karşılık, Merkür'ün dış kabuğu sadece 500 ila 600 km kalınlığındadır. Bu ilginç gezegen hakkında bilinmesi gereken detayları anlattık.
1 YILI 88 GÜN AMA...
Dünya'nın bir turunu tamamlaması 24 saat sürerken, Merkür'ün bir turunu tamamlaması yaklaşık olarak 59 Dünya günü sürer. Bu Merkür'ün dönme hızının yavaş olmasından kaynaklıdır. Ayrıca Güneş'e yakınlığı sebebiyle de Merkür'ün 1 yılı, Dünya'nın 88 gününe eşittir.
Merkür'ün yavaş dönmesinin bir sonucu olarak, gezegenin gün ve gece döngüsü oldukça farklıdır. Kendi ekseni etrafındaki dönüşü 59 gün sürse de, bu sıradaki yörünge hareketi sebebiyle 1 Merkür günü = 176 Dünya günü sürmektedir.
MERKÜR NE KADAR SICAK?
Merkür, Güneş'e olan yakınlığı nedeniyle büyük sıcaklık değişimlerine maruz kalır. Gece sıcaklıkları -180°C'ye kadar düşerken, gündüz sıcaklıkları +430°C'ye kadar çıkabilir. Bu sıcaklık değişimleri, gezegenin yaşam için uygun olmadığını gösterir.
Merkür'ün yüzeyi oldukça kuru ve kayalıktır. Kraterler, dağlar ve bozuk araziler, gezegenin yüzeyinde yaygın olarak bulunan özelliklerdir. Ayrıca, yüzeyindeki bazaltik lav düzlükleriyle tanınır.
2016 yılında yapılan bir araştırmaya göre Merkür küçülmeye devam ediyor. Bunun sebebi ise, gezegenin soğuyan bir demir çekirdek üzerinde tek bir kıta plakasından oluşmasına dayanıyor. Çekirdek soğudukça katılaşıyor, gezegenin hacmini azaltıyor ve bu durum, gezegenin küçülmesine yol açıyor.
MANYETİK ALANI ÇOK ZAYIF
Merkür'ün manyetik alanı, Dünya'nın manyetik alanının yaklaşık yüzde biri kadar güçlüdür. Bu, gezegenin manyetik alanının Dünya'nınkiyle karşılaştırıldığında oldukça zayıf olduğunu gösterir. Merkür'ün manyetik alanının yaklaşık olarak 1 nT (nanotesla) civarında bir şiddeti olduğu düşünülüyor.
Merkür'ün manyetik alanı, gezegenin içerisindeki dönen demir çekirdeği tarafından oluşturulan manyetosfer içinde bulunur. Manyetosfer, gezegenin etrafını saran ve gezegenin manyetik etkileşimlerini yönlendiren bir bölgedir.
Bununla birlikte Merkür'ün manyetik alanının kökeni tam olarak bilinmemektedir. Ancak bilim insanları, gezegenin dönen sıvı demir çekirdeğinin manyetik alan ürettiğini düşünmektedir. NASA'nın MESSENGER uzay aracı, gezegenin manyetik alanının kuzey yarımküresinde güneyine göre yaklaşık üç kat daha güçlü olduğunu ortaya çıkarmıştır.
ATMOSFER ÖZELLİKLERİ
Merkür'ün oldukça ince ve seyrek bir atmosferi bulunmaktadır. Merkür'ün atmosferi, diğer gaz devi gezegenlerdeki gibi yoğun ve kalın değildir. NASA'ya göre "ekzosfer" olarak da açıklanan bu atmosferde eser miktarda argon, karbondioksit, su, azot, ksenon, kripton ve neon ile %42 oksijen, %29 sodyum, %22 hidrojen, %6 helyum, %0,5 potasyum bulunur.
MERKÜR'ÜN YÖRÜNGESİ
Merkür, her 88 Dünya gününde bir güneşin etrafında dönüşünü tamamlar ve uzayda diğer gezegenlerden yaklaşık 180.000 km/s daha hızlı seyahat eder. Oval şekilli yörüngesiyle eliptiktir ve Merkür'ü güneşten 29 milyon mil (47 milyon km) ve 43 milyon mil (70 milyon km) kadar uzağa taşır. Güneş'e en yakın olduğunda Merkür'ün üzerinde durabilseydi, Dünya'dan bakıldığında olduğundan üç kat daha büyük görünürdü.
Venüs, Merkür'ün neredeyse iki katı kadar Güneş'ten uzak olmasına rağmen Merkür'den daha sıcaktır. Bunun başlıca sebebi, Venüs'ün çok kalın atmosferi sayesinde ısıyı hapsedebilir bir yapıya sahip olmasıdır.
Güneş Sistemi'ndeki en küçük gezegen olmasına rağmen (Plüton gibi cüce gezegenler hariç), şaşırtıcı derecede büyük bir Fe çekirdeğine sahiptir. Bu da Merkür'ün yoğun hale gelmesine ve aynı zamanda Dünya'nınki gibi bir manyetik alana sahip olmasına yol açmıştır.
Son yıllarda, artık kutupların yakınında güneş ışığının asla dibe ulaşmadığı derin çarpma kraterleri olduğunu biliyoruz ve bunların çoğunda büyük su buzu ve organik madde birikintileri var. Bunlar, kuyruklu yıldızların gezegene çarpmasının ve su ve organik moleküllerin en soğuk noktaları bulana kadar yüzeyde zıplamalarının sonucu olabilir.
Ayrıca, Merkür'ün manyetik alanının Dünya'nınki gibi olmasına rağmen, büyük bir çubuk mıknatısı gibi olduğunu, Merkür'de alanın merkezinin gezegenin merkezi olmadığı anlaşıldı. Yanı sıra gezegenin gün içinde çok ısınmasına rağmen, yüzeyin kükürt ve sodyum gibi nispeten uçucu elementler açısından zengin olduğu öğrenildi.
(Kaynak: Space.com, Derleme: TGRT Haber - Ömer Faruk Doğan)
