Anne ve babalar dikkat! Çocuğunuzu internette güvende tutmak için bilmeniz gerekenler

Teknoloji, küçük yaştaki kullanıcılar için sayısız fırsatlara ev sahipliği yaparken aynı zamanda birçok tehlikeyi de getiriyor. Çocukların ve gençlerin internet ortamında "denetimsiz bir şekilde" dolaşmaları siber zorbalık, uygunsuz içerikler, kişisel bilgilerin ifşası gibi çeşitli risklerle karşılaşmalarına sebebiyet verebiliyor.

Bu noktada ise ebeveynler olarak anne ve babaların, çocuklarının güvenliğini sağlamak için internet kullanımını doğru yönetmeleri ve kontrol altında tutmaları hayati önem taşımakta. Rehberimizde, çocuklarınınızın internet güvenliğini sağlayabileceğiniz önemli ipuçlarını ele alacağız.

1) EBEVEYN KONTROLLERİNİ PAS GEÇMEYİN

Çocukları akıllı telefon ve tablet gibi internete bağlanan cihazlardan uzak tutmak günümüzde pek mümkün değil. Fakat bu, onların internetteki bütün içeriklere erişebilecekleri anlamına gelmiyor elbette. Çocukları internetin tehlikelerinden korumak konusunda anne ve babalara büyük bir görev düşüyor.

Nasıl ki her kıyafet, her yiyecek - içecek, her dizi ve film çocuklara uygun değilse; dijital ortamda da sadece yetişkinler için tasarlanmış uygulama, platform ve oyunlar var. Ancak bir bilgisayar programı, çocuğun çocuk olduğunu bilmediği için (ve otomatik olarak bilemeyeceği için), küçük bir çocuk babasının bilgisayarının başına oturduğunda, program ona "Bu senin için uygun değil" deyip engel koyamıyor.

Peki bunu kim diyebilir? Tabii ki ebeveynler. Peki nasıl engel koyacaklar? Ebeveyn kontrolü denilen sistemi kullanarak.

Ebeveyn kontrolleri, çocukların çevrim içi içeriklere erişimini sınırlandırmak için en önemli araçlardan biri. İnternete bağlanabilen cihazlar ve uygulamalar, ebeveynlere çocuklarının internet kullanımını izleme ve kısıtlama imkanı tanıyor. Aşağıdaki adımları izleyerek bilgisayar ve mobil cihazlarda ebeveyn kontrollerini etkinleştirebilirsiniz:

GOOGLE PLAY'DE EBEVEYN DENETİMLERİNİ AYARLAMA

Çocukların (ve bütün kullanıcıların) akıllı telefonlar aracılığıyla internetteki içeriklere erişimini, mobil uygulamalar sağlıyor. Bu mobil uygulamaların da indirilebildiği iki temel mecra var: Android'de Google Play, iPhone'larda ise App Store.

Çocuğunuzun indirebileceği Android uygulamalarını sınırlamak için, ebeveyn denetimlerini kullanabilirsiniz. Android telefonlarda bu özelliği ayarlamak, Google Play'den indirilebilecek veya satın alınabilecek içerikleri yaş grubuna göre kısıtlamanızı sağlıyor. Bunu yapmak için:

• Google Play uygulamasını açın.
• Sağ üst taraftaki profil simgesine dokunun.
• Ayarlar - Aile - Ebeveyn denetimleri kısmına dokunun. Ebeveyn denetimleri'ni açın.
• Ebeveyn denetimlerini korumak için çocuğunuzun bilmediği bir PIN oluşturun. Filtrelemek istediğiniz içerik türünü seçin. Erişimi nasıl filtreleyeceğinizi veya kısıtlayacağınızı seçin.

Örneğin, derecelendirme sistemi "PEGI 3" kategorisindeki uygulamaların içeriği tüm yaş grupları için uygun olarak kabul ediliyor. PEGI 18 derecelendirme kategorisindeki uygulamalar ise, aşırı şiddet, sansürsüz cinsel içerikler ve yasa dışı uyuşturucu kullanımı gibi unsurlar barındırabildiğinden yetişkinlere uygun olarak işaretleniyor. Ebeveyn denetimlerini ayarlayarak, çocuklarınızın bu tür içeriklere erişmesini engelleyebilirsiniz.

Google'ın sunduğu ebeveyn denetimleri sadece bununla da sınırlı değil. Örneğin YouTube videolarında da içerik bazında yaş ayrımı bulunuyor ve YouTube, 18+ yaş sınırı bulunan videoların yer almadığı sadece çocuklara özel bir "YT Kids" uygulaması sunuyor. Çocuğunuza vereceğiniz telefonda YouTube'un Kids uygulaması yüklü olmalı.

IPHONE'DA ÇOCUĞUNUZ İÇİN ZARARLI UYGULAMALARI ENGELLEYEBİLİRSİNİZ

Apple'ın da ebeveyn denetimleri oldukça faydalı. Hem siz hem de çocuğunuz iPhone kullanıyorsa, onun telefonunda Ekran Süresi özelliğini açarak içerikler, satın alma ve indirme işlemleri ile gizlilik ayarları için yaşa bağlı sınırlamaları aktifleştirebilirsiniz. Ekran Süresi bölümünde İçerik ve Gizlilik Sınırlamaları'nı açarak bunu ayarlayabilirsiniz.

• Ayarlar uygulamasını açın ve Ekran Süresi bölümüne girin.
• "Aile" bölümü altında çocuğunuzun adını seçin. İçerik ve Gizlilik Sınırlamaları'na dokunun.
• İstenirse Ekran Süresi parolanızı girin ve sonra İçerik ve Gizlilik Sınırlamaları'nı açın.

Ebeveyn denetimlerini açtıktan sonra çocuğunuzun uygulama yüklemesini, silmesini, bir şey satın almasını ve daha fazlasını komple engellemeniz mümkün. Bunun için;

• Ayarlar'a gidin ve Ekran Süresi'ne dokunun. Buradan İçerik ve Gizlilik Sınırlamaları'na girin. İstenirse parolanızı girin.
• iTunes ve App Store Satın Alımları (veya Uygulama Yüklemeleri ve Satın Alımlar) öğesine dokunun. Bir ayar seçip "İzin Verme" olarak ayarlayın.

Çocuğunuzun akıllı telefonunda uygunsuz içerikli müzikler çalmasını ve yetişkinlere özel olan filmler veya TV şovlarını oynatmasına da mani olabilirsiniz. Ayrıca uygulamaların da içerik sınırlamalarıyla ayarlanabilecek derecelendirmeleri var.

• Ayarlar'a gidin ve Ekran Süresi'ne dokunun.
• İçerik ve Gizlilik Sınırlamaları'na ve İçerik Sınırlama'ya dokunun.
• İzin Verilen Mağaza İçeriği'nin altında her bir özellik veya ayar için istediğiniz seçeneği belirleyin.

2) ÇOCUĞUNUZ HANGİ UYGULAMALARI ÇALIŞTIRMIŞ?

Çocuğunuzun bilgisayarda en son hangi uygulamaları açtığını görebilirsiniz. Bunun için, Windows işletim sistemi kurulu bilgisayarda klavyede "Windows + R" tuşlarına basın. Bilgisayarınızda "Çalıştır" ekranı açılacak. Bu ekrana "cmd" yazın ve gelen ekrana "eventwr" komutunu girip enter tuşuna basın.

Bu komut, bilgisayar geçmişinde hangi programların çalıştırıldığını görmenizi sağlayacaktır. Aynı ekrana "dir/O:D" komutunu yazarak da en son açılan dosyaları görebilirsiniz.

3) GÜVENLİ İNTERNET HİZMETİNİ KULLANIN

İnternette çocukları korumak için en iyi yöntemlerden bir tanesi de internet servis sağlayıcılarının ücretsiz olarak sunmuş olduğu güvenli internet hizmeti. İnternetteki zararlı içeriklerden aileleri büyük oranda korumayı vaat eden alternatif bir internet erişimi olarak tanımlanan bu sistem, iki profilden oluşuyor:

Çocuk Profili: Yabancı kişilerle temas kurulmasının önüne geçen çocuk profili, sohbet ve sosyal medya siteleri gibi içeriği herkes tarafından değiştirilebilecek siteleri engelliyor. Sabit içerikli oyunlara izin veriliyor. Bu özellik, "Çocuk Profili çocuklarınızın rahatlıkla ödev yapabileceği sizin de haber okuyup bankacılık işlemleri yapabileceğiniz sitelerden oluşan bir İnternet alanıdır" ifadeleriyle özetleniyor.

Aile Profili: Bu profil de müstehcenlik, şiddet, ırkçılık, kumar gibi yasa dışı içeriklere sahip olan siteleri engelliyor. Sağlık Bakanlığı tarafından zararlı olduğu açıklanan ürünler ile dolandırıcılık sitelerinin de önüne geçiliyor. Aile Profili kullanıcıları oyun, sohbet ve sosyal medya sitelerini erişime açıp kapatabiliyor.

Güvenli İnternet hizmetine geçmek için dört farklı yol:

• Servis sağlayıcınızın bayisine başvurmak
• Çağrı merkezine telefon etmek
• Müşteri numarası ve şifre ile online işlem merkezine giriş yaparak hizmeti aktif etmek
• Kısa mesaj (SMS) göndermek

ÇOCUĞUNUZA KENDİ TELEFONUNUZU / TABLETİNİZİ VERMEYİN

Pek çok ebeveyn, bilerek veya bilmeyerek bir hata yapıyor; kendi kullandığı telefonu veya tableti çocuğuna veriyor. "Bunun neresi hata?" diye soracak olursanız;

Her bir uygulama, dijitaldeki varlığınızı "profiliniz" ile tanımlar. Örneğin Ahmet isimli bir baba ve Erkan isimli bir çocuk farz edelim. Ahmet, yetişkin bir birey olarak YouTube hesabıyla oturum açtığından dolayı, YouTube'da göreceği içerikler herhangi bir sınırlamaya tabi tutulmuyor. Eğer 8 yaşında bir çocuk olarak Erkan'ın hesabıyla oturum açılsaydı, YouTube bir çocuğun sisteme bağlandığını algılayacak ve 18+ içerikleri göstermeyecekti.

Ahmet, yetişkin hesabıyla oturum açtığı telefonunu Erkan'a verdiği için, Erkan yetişkinlere özel olan içeriklere rahatlıkla erişebiliyor. YouTube da müneccim olmadığı için bunu algılayamıyor. İşte çocukların internetteki zararlı içeriklere maruz kalmasındaki en temel problem, bu ayrımı yapma konusunda ebeveynlerin yeterince bilinçli olmamasından kaynaklanıyor.