Hipersonik füzeler nasıl çalışır? Oluşturdukları büyük tehditler neler?

Colorado Boulder Üniversitesinde Havacılık ve Uzay Mühendisliği Bilimleri Profesörü olan Iain Boyd, hipersonik füzelerin nasıl çalıştığını ve oluşturdukları benzersiz tehditleri açıklıyor. Boyd, Hava Kuvvetleri Bilimsel Danışma Kurulundaki liderlik rolü nedeniyle Hava Kuvvetleri Kurmay Başkanı Olağanüstü Kamu Hizmeti Ödülü'ne layık görülmüştü.

SES ALTINDAN YÜKSEK, KITALARARASINDAN ALÇAK UÇUŞ

ABD Savunma Bakanlığı, ABD Enerji Bakanlığı, NASA, Lockheed-Martin ve L3-Harris'ten fon alan havacılık mühendisi Iain Boyd şunları söyledi:

Hipersonik sistemler de dahil olmak üzere uzay ve savunma sistemleri üzerine çalışan bir uzay mühendisiyim. Bu yeni sistemler, tüm yörüngeleri boyunca manevra kabiliyetleri nedeniyle önemli bir zorluk teşkil etmektedir. Seyahat ederken uçuş yolları değişebileceğinden, bu füzeler uçuşları boyunca takip edilmelidir.

İkinci bir önemli zorluk, atmosferin diğer mevcut tehditlerden farklı bir bölgesinde faaliyet göstermelerinden kaynaklanmaktadır. Yeni hipersonik silahlar, daha yavaş ses altı füzelerinden çok daha yüksekte, ancak kıtalararası balistik füzelerden çok daha alçakta uçuyor. ABD ve müttefikleri, bu arada kalan bölge için iyi bir izleme kapsamına sahip değil, aynı durum Rusya veya Çin’de de yok.

ABD Ordusu'na ait AGM-183A hipersonik füze

İSTİKRARSIZLAŞTIRICI ETKİ

Boyd sözlerine şu şekilde devam etti:

Rusya, bazı hipersonik silahlarının nükleer bir savaş başlığı taşıyabileceğini iddia etti. Bu ifadenin tek başına doğru olup olmadığı konusu merak uyandırıyor. Rusya bu sistemi bir düşmana karşı çalıştırırsa, o ülke ilgili silahın konvansiyonel veya nükleer olma olasılığına karar vermek zorunda kalacak.

ABD örneğinde, silahın nükleer olduğu belirlenirse, ABD'nin bunu bir ilk saldırı olarak görmesi ve nükleer silahlarıyla Rusya'ya karşılık vermesi çok yüksek bir olasılıktır. Bu silahların hipersonik hızı, durumun vahimliğini artırıyor çünkü herhangi bir son dakika diplomatik çözüm için gereken süre ciddi şekilde azalmış olacak.

Modern hipersonik füzelerin temsil ettiği istikrarsızlaştırıcı etki, belki de oluşturdukları en büyük risktir. ABD ve müttefiklerinin, bu silahları yönetmek ve diplomatik bir yaklaşım geliştirmek için Rusya ve Çin gibi diğer ülkeleri müzakere masasına getirmek maksadıyla hızla kendi hipersonik silahlarını kullanmalarının gerektiğine inanıyorum.

HİPERSONİK NEDİR?

Bir aracı hipersonik olarak tanımlamak için, deniz seviyesinde saatte 761 mil (saatte 1.225 kilometre) ve yolcu jetlerinin uçtuğu 35.000 fitte (10.668 metre) 663 mil (1.067 kph) olan ses hızından çok daha hızlı uçtuğu anlamına geldiğini bilmek gerekiyor. Yolcu jetleri 600 mph (966 kph) altında seyahat ederken, hipersonik sistemler 3.500 mph (5.633 kph) - saniyede yaklaşık 1 mil (1.6 kilometre) ve daha yüksek hızlarda çalışır.

Hipersonik sistemler on yıllardır kullanılmaktadır. John Glenn, 1962'de ABD'nin Dünya çevresindeki ilk mürettebatlı uçuşundan Dünya'ya geri döndüğünde, kapsülü atmosfere hipersonik hızla girdi. Dünyanın nükleer cephaneliklerindeki tüm kıtalararası balistik füzeler hipersonik olup, maksimum hızlarında yaklaşık 15.000 mil (24.140 kph) veya saniyede yaklaşık 4 mil (6,4 km) hıza ulaşır.

Kıtalar arası balistik füzeler, büyük roketler üzerinden fırlatılır, daha sonra onları atmosferden uzaya ve ardından tekrar atmosfere geri götüren öngörülebilir bir yörüngede uçar. Yeni nesil hipersonik füzeler çok hızlı uçuyor, ancak kıtalar arası balistik füzeler kadar hızlı değiller. Onları atmosferin üst kısımlarında tutan daha küçük roketlerle fırlatılırlar.

Hipersonik füzeler, kıtalararası balistik füzeler kadar hızlı değildir, ancak yörüngelerini değiştirebilirler. (ABD Hükümeti Muhasebe Ofisi)

ÜÇ TİP HİPERSONİK FÜZE

Kıtalar arası balistik füze tipinde olmayan hipersonik silahların üç farklı türü vardır: Aero-balistik, süzülen araçlar ve seyir füzeleri. Hipersonik bir aero-balistik sistem bir uçaktan düşürülür, bir roket kullanılarak hipersonik hıza çıkarılır ve daha sonra balistik, yani güçsüz bir yörünge izler. Rus kuvvetlerinin Ukrayna'ya saldırmak için kullandığı sistem Kinzhal, bir aero-balistik füzedir. Bu teknoloji yaklaşık 1980'den beri var.

Rusya'nın Ukrayna'da kullandığı hipersonik füze türü olan Kinzhal hava-balistik füzesi, esasen uçaktan fırlatılan bir balistik füze olarak biliniyor. Rusya, Çin ve ABD'nin geliştirmekte olduğu diğer hipersonik füze türleri kadar gelişmiş bir füze değil. (AP üzerinden Rusya Savunma Bakanlığı Basın Servisi)

Hipersonik bir süzülme aracı, bir roket üzerinde yüksek irtifaya yükseltilir ve daha sonra yol boyunca manevra yaparak hedefine doğru süzülür. Hipersonik süzülme araçlarının örnekleri arasında Çin'in Dongfeng-17'si, Rusya'nın Avangard'ı ve ABD Donanması'nın Konvansiyonel Hızlı Saldırı Sistemi sayılabilir. ABD'li yetkililer, Çin'in hipersonik süzülme araç teknolojisinin ABD sisteminden daha gelişmiş olduğuna dair endişelerini dile getirdiler.

Hipersonik bir seyir füzesi, bir roket tarafından hipersonik hıza yükseltilir ve ardından bu hızı sürdürmek için Scramjet adı verilen hava soluyan bir motor kullanır. Motorlarına hava aldıkları için, hipersonik seyir füzeleri, hipersonik süzülme araçlarından daha küçük fırlatma roketleri gerektirir, bu da daha ucuza mal olabilecekleri ve daha fazla yerden fırlatılabilecekleri anlamına gelir. Hipersonik seyir füzeleri Çin ve ABD tarafından geliştirilmektedir. ABD'nin Mart 2020'de bir Scramjet hipersonik füzenin test uçuşunu gerçekleştirdiği bildiriliyor.

FÜZELER 1 SANİYEDE NE KADAR UZAĞA GİDER?

Grafik: The Conversation US CC-BY-ND Kaynak: Iain Boyd

KARŞI SAVUNMA ZOR

Devletlerin bu yeni nesil hipersonik silahları geliştirmelerinin başlıca nedeni, hızları, manevra kabiliyetleri ve uçuş yolları nedeniyle kendilerini savunmanın ne kadar zor olduğudur. ABD, hipersonik silahlara karşı savunma için, uzayda bir dizi sensör ve stratejik müttefiklerle yakın iş birliğini içeren kapsamlı bir yaklaşım geliştirmeye başlıyor. Bu yaklaşımın çok pahalı olması ve uygulanmasının uzun yıllar sürmesi muhtemeldir.

Hipersonik silahlarla ilgili tüm bu faaliyetler ve onlara karşı savunma yapılırken, ulusal güvenliğe karşı oluşturdukları tehdidi değerlendirmek önemlidir. Konvansiyonel, nükleer olmayan savaş başlıklarına sahip hipersonik füzeler, öncelikle uçak gemisi gibi yüksek değerli hedeflere karşı faydalıdır. Böyle bir hedefi ortadan kaldırabilmek, büyük bir çatışmanın sonucu üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilir.

Ancak hipersonik füzeler pahalıdır ve bu nedenle büyük miktarlarda üretilmeleri pek olası değildir. Rusya'nın son kullanımında görüldüğü gibi, hipersonik silahlar mutlaka bir çatışmayı sona erdiren gümüş bir kurşun değildir.