Elon Musk'ın 2 trilyon dolarlık büyük sorunu
Donald Trump tarafından Devlet Verimlilik Departmanı'nın (DOGE) başına getirilen Elon Musk'ın atacağı ilk adımlardan biri belli oldu. Musk, ABD hükümet harcamalarından 2 trilyon dolar kesinti yaparak verimliliği artırmayı hedefliyor, ancak bu kesintilerin isteğe bağlı harcamalardan yapılması önemli kamu hizmetlerini tehlikeye atabilir.
Tesla ve sosyal medya platformu X’in CEO’su Elon Musk, geçen ay New York’ta Donald Trump’ın mitinginde ABD hükümetinin harcamalarından "en az 2 trilyon dolar" kesilebileceğini ifade etti. Musk, bu kesintilerin "israfın" ortadan kaldırılmasıyla mümkün olabileceğini söyledi. Şimdi ise yeni ABD başkanı tarafından, hükümet verimliliği departmanının başkanlığını birlikte yürütecek. Bu da ona, planlarını hayata geçirme fırsatı sunuyor.
2023-2024 mali yılı itibarıyla ABD hükümetinin harcaması 6,75 trilyon dolar olarak kayıtlara geçti. Musk’ın önerdiği 2 trilyon dolarlık kesinti, bu toplamın yaklaşık yüzde 30’una denk geliyor.
ABD'NİN PARASI NEREYE GİDİYOR?
Hükümetin yaptığı harcamaların büyük bir kısmı belirli kalemlere ayrılmış durumda. ABD’nin toplam harcamalarının yüzde 13’ü olan 880 milyar dolar, milli borç faiz ödemelerine gidiyor. Bu kalem, borç ödemeleri olmadığı takdirde ülkenin iflas etmesine neden olabilir.
Bir başka büyük harcama kalemi ise Sosyal Güvenlik için yapılan ödemeler. Bu alanda harcanan 1,46 trilyon dolar, hükümetin toplam harcamalarının yüzde 22’sini oluşturuyor ve bu ödemeler, yasa gereği zorunlu.
Bunun dışında, Medicare (65 yaş ve üstü Amerikalılar için sağlık sigortası) gibi zorunlu harcamalar da büyük bir paya sahip. Diğer taraftan, ABD hükümetinin "isteğe bağlı" harcamaları, yani her yıl Kongre tarafından onaylanan harcamalar arasında savunma, ulaşım ve eğitim gibi alanlar yer alıyor.
MUSK'IN İDDİALI PLANLARI GERÇEKLEŞEBİLİR Mİ?
Musk, bu "isteğe bağlı" harcama kalemlerini keserek hükümet verimliliğini artırmayı hedefliyor. Ancak analistler, bu kadar büyük bir tasarruf sağlamanın kolay olmayacağına dikkat çekiyor. Eğer bu 2 trilyon dolarlık tasarruf sadece isteğe bağlı harcamalardan yapılacaksa, ulaşım, tarım ve İç Güvenlik gibi tüm hükümet ajanslarının tamamen kapanması gerekebilir. 2023 yılı itibarıyla isteğe bağlı harcamalar toplamda sadece 1,7 trilyon doları buluyor.
Musk, bu kesintilerin tek bir yılda mı yoksa uzun bir sürede mi yapılacağını henüz netleştirmedi. Ancak ABD’nin bütçe uzmanları, böyle büyük bir tasarrufun kısa vadede gerçekleştirilmesinin, önemli hükümet işlevlerinin çökmesine ya da halkın büyük tepkisine yol açabileceğini düşünüyor.
SOSYAL GÜVENLİK VE SAVUNMA GİBİ ZORUNLU HARCAMALAR MUSK'I ZORLAYACAK
Trump, Musk’ın ve beraberindeki Vivek Ramaswamy’nin, hükümet bürokrasisini azaltarak, fazla düzenlemeleri ortadan kaldırarak ve hükümet ajanslarını yeniden yapılandırarak bu tasarrufları sağlayacağını belirtti. Ancak, Sosyal Güvenlik gibi zorunlu harcamalar ve savunma harcamaları büyük bir engel oluşturuyor. Trump, seçim kampanyasında, Sosyal Güvenlik ödemelerini artırmayı, vergi yükünü azaltmayı vaat etmişti.
ABD'NİN BORCU GİDEREK ARTIYOR
ABD’nin kamu borcu şu anda, ülkenin toplam ekonomisinin yaklaşık yüzde 97’si kadar. Uzmanlar, bu borcun 2035 yılına kadar yüzde 125’e çıkmasını öngörüyor. Eğer büyük harcama kesintileri yapılmazsa, Trump’ın vergi indirimleriyle birlikte bu borç daha da artacak.
