Evrende bilinen kaç galaksi var?
Gözlenebilir Evren'de, Samanyolu veya Andromeda Galaksisi gibi büyük galaksilerden 225 milyar civarında, cüce galaksi olarak tanımlanan daha küçük galaksilerden ise 7 trilyon civarında bulunuyor. Ancak Evren'in tamamı, Gözlenebilir Evren'den ibaret değildir. Çünkü bu sadece teleskoplarla gözlemleyebildiğimiz kısım. Evren’in, Gözlenebilir Evren'den çok daha büyük olma olasılığı kuvvetle muhtemel olabilir.
GALAKSİLERDEN NE ZAMAN HABERDAR OLDUK?
İçinde bulunduğumuz galaksimizin dışarıdan görünüşünü bilmiyoruz. Bunun nedeni, diğer galaksileri gözlemlediğimiz gibi içinde bulunduğumuz evreni gözlemleyemiyor oluşumuzdur. Gökyüzünde çıplak gözle gördüğümüz, Samanyolu adını verdiğimiz ışıklı bölge aslında yalnızca galaksimizin kollarından biridir. Samanyolu Galaksisi’nin birçok yıldızdan oluşmasının ilk kanıtı Galileo Galilei’den geldi. 1610 yılında Samanyolu Galaksisi’ni bir teleskopla inceleyen Galileo Galilei bunun çok sayıdaki yıldızın bir araya gelmesinden oluştuğunu fark etti. Immanuel Kant ise 1755'deki bilimsel incelemesinde daha ayrıntılı olarak ele aldı Galaksimizin de Güneş Sistem’imize benzer biçimde, kütleçekim ile bir arada tutulan ve dönen bir yıldız kümesi olduğunu ifade etti. Kant ayrıca o dönemde gözlemlenebilen birkaç bulutsunun da ayrı galaksiler olabilecekleri varsayımında bulundu.
Galaksiler çok büyük gaz, toz ve milyarlarca yıldız, gezegen ve kaya parçasının kütle çekimle bağlandığı yapılardır. Karanlık maddenin de varlığıyla bu yapı kütle çekimle öylesine bağlı ki, içindeki yıldızlar galaksinin merkezi etrafında sanki bir tekerlek üstündeymiş gibi dönüyorlar. Tabii neredeyse her galaksinin merkezinde onu bir arada tutan bir süper kütleli kara delik, merkezinde ise Sagittarius A isimli bir süper kütleli karadelik ve çevresinde dolanan 400 milyar kadar yıldız olduğu hesaplandı.
SAMANYOLUNA BENZER GALAKSİLER
"Samanyolu’na benzer, içinde milyarlarca yıldız barındıran kaç galaksi daha var" sorusuna cevaben ilk gerçekçi hesap, Hubble Uzay Teleskobu’nun verileriyle yapılan tahminlere dayanıyor. Bu gözlem sonucunun teorik modellerle birleştirilmesiyle evrende 2 trilyon galaksi olduğuna dair bir sonuç ortaya çıktı. Ancak son olarak yayımlanan yeni bir araştırmaya göre, Plüton’un ötesine giden New Horizons uzay aracı sayesinde yeni bir sonuca ulaşıldı. Bu gözlem önceki tahminleri ciddi oranda düşürerek, evrendeki galaksi sayısının daha az olması gerektiğini öne sürüyor.
İLK ÇOKLU GALAKSİ KANITI
1995 yılında Uzay Teleskobu Bilim Enstitüsü’nün direktörü Robert Williams, kendine ait özel gözlem zamanını kullanıp risk alarak, standart teleskoplarla hiçbir şey görünmeyen Büyük Ayı takımyıldızındaki kapkaranlık bir noktaya teleskobu 10 günlüğüne yönlendirmek istedi. Tabii astronomlar bir heyecanla bekleseler de bu kadar değerli gözlem zamanını bunun için harcamanın mantıksız olduğunu düşünüyorlardı. Nitekim 18-28 Aralık 1995 arası 10 gün boyunca Hubble Uzay Teleskobu o belirtilen küçücük noktaya doğruldu ve günlerce foton topladı. Sonuç inanılmazdı. Hubble Derin Alan (Hubble Deep Field) denilen bu fotoğrafta 3 bin galaksi bulunmuştu. Evrende ne kadar çok galaksi olduğuna dair ilk defa bir kanıt ortaya çıktı.
Ancak hâlâ evrende kaç galaksi olduğuna dair net bir cevap yok. Son araştırmaya göre de kozmik optik arka fon ışımasının niteliği ve miktarı tam olarak ölçülmeden galaksi sayısına dair kesin bir cevap verilemiyor. Yine de bir sayı verilecek olursa sadece gözlemleyebildiğimiz en az 2 trilyon galaksi olduğunu biliyoruz.
Sonuç olarak, sadece şimdiye kadar gözlenebilmiş Evren içerisinde bulunan galaksiler şu şekilde:
10 milyon süperküme,
25 milyar galaksi grubu,
225 milyar büyük galaksi,
7 trilyon cüce galaksi
