Türkiye'de tam otonom araçların kullanımı için Avrupa Birliği standartlarıyla uyumlu yasal düzenleme Resmi Gazete'de yayımlandı. Buna göre, otonom araçlar üç senaryoya göre sınıflandırılacak ve tip onayı alması gerekecek. İşte detaylar.
Türkiye'de otonom araçların yasal ve teknik altyapısını belirleyen yeni düzenleme, Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yayımlandı. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından hazırlanan "Tam Otonom Araçların Otonom Sürüş Sistemine İlişkin Motorlu Araçların Tip Onayı Hakkında Yönetmelik", ülkemizde sürücüsüz araçların kullanımına yönelik önemli bir adım oldu.
Düzenleme, Avrupa Birliği'nin 2022/1426 sayılı tüzüğünü temel alarak hazırlandı. Buna göre, M ve N kategorisindeki araçların otonom sürüş sistemleri için standartlar belirlendi. Tam otonom araçların Türkiye'de kullanılabilmesi için belirlenen kriterlere uygun olduklarını kanıtlayarak tip onayı almaları gerekecek.
Söz konusu düzenlemeye göre otonom araçlar üç kullanım senaryosunda değerlendirilecek;
a) Çift modlu araçlar da (manuel sürüş modundan tam otonom moda geçiş yapabilen) dahil olmak üzere belirlenmiş alanda insan veya mal taşımacılığı için tasarlanmış ve imal edilmiş tam otonom araçlar.
b) Sabit güzergahlı: Çift modlu araçlar da dahil olmak üzere sabit bir yolculuk/sefer çıkış ve varış noktalarına sahip önceden belirlenmiş bir güzergahta yolcu veya mal taşımacılığı için tasarlanmış ve imal edilmiş tam otonom araçlar.
c) Otonom park sistemi: Belirli otopark tesislerinde araç park etme uygulamaları için tam otonom sürüş moduna sahip çift modlu araçlar. Sistem, dinamik sürüş görevini gerçekleştirmek için otopark tesisinin dış altyapısını (Konum belirleme işaretleri, algılama sensörleri ve benzeri) kullanabilir veya kullanmayabilir.
Dünya genelinde pek çok otonom (sürücüsüz) araç olsa da hepsi aynı otonomi seviyesine sahip değil. Otonom arabalar, sürücünün tamamen veya kısmen direksiyon kontrolünü elinde bulundurduğunu ya da hiç direksiyonu kontrol etmediğini belirleyen 5 farklı seviyeye sahip:
Seviye 0: Hız sabitleyici gibi yardımcı sistemler olsa da araç tüm sürüş işlevlerinde sürücüye bağlıdır.
Seviye 1: Araç hızı ve direksiyon kontrolü gibi bir görev otomatik olarak yapılabilir. Ancak sürücünün kendisi her zaman dikkatli olmalı ve kontrolü elinde tutmalıdır.
Seviye 2: İnsan sürücü, her an müdahaleye hazır olmalıdır. Araç çevresini algılayabilir ancak sürücü ana karar vericidir.
Seviye 3: Araç, çevreyi algılar ve kritik kararları verebilir. İnsan sürücüye yalnızca gerektiğinde müdahale görevi düşer.
Seviye 4: Özel bir sürüş modunda insan müdahalesi gerekmez. Ancak aracın yetenekleri belirli koşullarla sınırlıdır (örneğin; belirli yollar veya hava koşulları).
Seviye 5: Her türlü yol ve hava koşulunda tamamen bağımsız hareket eder. Direksiyon, gaz ve fren pedalı gibi sürüş kontrol sistemleri opsiyoneldir veya hiç bulunmaz.