Y kromozomu tehlikede! Erkek cinsiyetini belirleyen gen için süre doluyor
Bilimsel araştırmalara göre Y kromozomu, erkek cinsiyetini belirleyen SRY genine ev sahipliği yapmasına rağmen bozulma sürecine girdi. Bu durum insan türünün gelecekte yok olma riskini taşıyor. Ancak insanları bu tehlikeden kurtaracak bir çözüm bulundu bile.
İnsan ve diğer memeli yavrularının cinsiyeti, Y kromozomunda bulunan erkek belirleyici gen tarafından belirleniyor. Ancak bilimsel araştırmalara göre bu kromozom bozulma sürecine girdi ve birkaç milyon yıl içinde tamamen yok olabilir. Eğer bu gerçekleşirse, insanlık yeni bir cinsiyet genine evrimleşene kadar büyük bir tehdit altına girebilir.
Y KROMOZOMU YOK OLURSA NE OLACAK?
Neyse ki bu konuda umut verici bir gelişme mevcut: İki farklı kemirgen türü, Y kromozomunu kaybettikten sonra hâlâ hayatta kalmayı başardı. Özellikle dikenli farelerin yeni bir erkek belirleyici gen evrimleştirdiği, 2022 yılında Proceedings of the National Academy of Sciences dergisinde yayımlanan bir araştırma ile ortaya kondu.
CİNSİYETİN ERKEK OLACAĞI NASIL BELİRLENİYOR?
İnsanlarda ve diğer memelilerde, dişiler iki X kromozomuna sahipken, erkekler bir X ve bir Y kromozomuna sahip. X kromozomu, cinsiyetle ilgili olmayan yaklaşık 900 gen içerirken, Y kromozomu sadece yaklaşık 55 gen ve işlevi bilinmeyen DNA parçaları taşıyor.
Y kromozomu, insanın cinsiyetinin belirlenmesinde oldukça önemli çünkü embriyodaki erkek gelişimini başlatan kritik bir gene ev sahipliği yapıyor.
Gebe kaldıktan yaklaşık 12 hafta sonra bu ana gen, testis gelişimini düzenleyen diğer genleri devreye sokuyor. Embriyonik testis erkeklik hormonları (testosteron ve türevleri) üreterek bebeğin erkek olarak gelişmesini sağlıyor.
Bu gen, 1990 yılında SRY (Y üzerindeki cinsiyet bölgesi) olarak tanımlandı ve erkek belirlenmesinde anahtar rol oynayan SOX9 adlı genin tetikleyicisi olarak biliniyor. SOX9 geninin, tüm omurgalılarda erkek cinsiyetini belirlemede kritik bir rol oynadığı biliniyor.
