Birçok nasıl yazılır? TDK birçok ayrı mı yazılır, birleşik mi olur?

Türk Dil Kurumu (TDK), Türkçe kelimelerin doğru ve tutarlı yazımı için yol gösteren en yetkili kurumdur. “Birçok” kelimesi de zaman zaman “bir çok” şeklinde ayrı yazılmakta, ancak bu durum yanlış olarak kabul edilmektedir. Birçok nasıl yazılır sorusunun cevabı, TDK sözlüğünde açıkça belirtilir: kelime “birçok” şeklinde birleşik yazılmalıdır. Öte yandan “birçoğu”, “pek çok” veya “herbiri” gibi ifade ve kalıplarda da benzer kurallar geçerlidir. Bu yazıda, sadece “birçok” kelimesinin değil, aynı zamanda türevlerinin yazımına da değinecek; nerelerde birleşik, nerelerde ayrı yazılması gerektiğini örneklerle açıklayacağız.

BİRÇOK NASIL YAZILIR TDK?

Türk Dil Kurumunun yazım kılavuzu ve sözlüklerinde “birçok” kelimesi birleşik olarak yazılır. TDK’ye göre “bir” ve “çok” sözcüklerinin birleşmesiyle yeni bir anlam kazanmıştır, bu nedenle tek kelime halinde yazılması gerekir. TDK sözlüklerinde “birçok” şu şekilde tanımlanır:

Birçok: Çoğu, epey, hayli, pek çok.

Örnek Cümleler

• Birçok insan bu etkinliğe katıldı.
• Sorunu çözmek için birçok yöntem denedim.
• Birçok defa uyarmama rağmen hâlâ aynı hatayı yapıyor.

Bu cümlelerde “birçok” kelimesi daima birleşik yazılır. Eğer “bir çok” şeklinde ayrı yazarsanız hem TDK kurallarına uymaz hem de anlam belirsizliği yaratabilirsiniz.

BİRÇOĞU NASIL YAZILIR?

“Birçoğu” kelimesi de tıpkı “birçok” gibi birleşik yazılmalıdır. Bu kelimedeki “-u” eki, iyelik veya belirli nesne durumunu ifade eder. “Bir çoku” veya “bir çoğu” şeklinde yazmak doğru kabul edilmez.

Örnek Cümleler

• Bu kitapların birçoğu okumaya değer.
• Arkadaşlarımın birçoğu şehir dışında.
• Projelerin birçoğu başarıyla tamamlandı.

Bu cümlelerde “birçoğu” ifadesi, bir gruptan bahsedilirken o grubun büyük kısmını belirtmek için kullanılır.

BİRÇOK VE PEK ÇOK AYNI MI?

“Birçok” ve “pek çok” kelimeleri anlam bakımından benzer olsa da yazımda farklılığa sahiptir:

• Birçok: Birleşik yazılır (bir + çok → birçok) ve sayılamayacak kadar fazla ya da çeşitli anlamları pekiştirir.
• Pek çok: Ayrı yazılır (pek + çok) ve yine “fazla, çok sayıda” anlamı verir.

İki ifade de “büyük miktar”ı ifade eder, ancak yazım kurallarına göre “birçok” birleşik, “pek çok” ayrı yazılmalıdır.

Örnek Cümleler

• Pek çok insan bu konuda fikir ayrılığı yaşıyor.
• Birçok farklı ülkeye seyahat ettim.

Bu iki ifade cümlelerde genellikle birbirinin yerine kullanılabilir, fakat yazım şekilleri mutlaka gözetilmelidir.

NEDEN BİRLİKTE YAZILIR?

Türkçede bileşik kelimeler, genellikle bir anlam bütünlüğü oluşturduklarında birleşik yazılırlar. “Birçok” kelimesi, “bir” ve “çok” sözcüklerinin bir araya gelmesiyle yeni ve bütünlüklü bir anlam kazanmıştır. “Bir çok” şeklinde ayrı yazıldığında ise anlam karmaşası ortaya çıkabilir.

TDK, bu kelimenin birleşik yazılmasını önerir ve sözlüklerinde de birleşik olarak gösterir. Birleşik yazım, okur için de kolaylık sağlar ve dilde tutarlılık yaratır.

BENZER İFADELERDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER

• Herbiri: Bu kelime de “herbiri” şeklinde birleşik yazılır. Örneğin: “Bu elbiselerin herbiri farklı bedenlerde.”
• Olağandışı: Yine birleşik yazılır (olağan + dışı → olağandışı). “Bu olay gerçekten olağandışı!”
• Azcık: Tek kelimedir ve birleşik yazılır. “Azcık daha bekle, sorun çözülecek.”

Bu örnekler, bileşik kelime yapılarının Türkçede ne kadar yaygın olduğunu ve bir anlama yoğunlaşıp bütünlük sağladığını gösterir.

İLGİLİ HABERLER

Ağır sözler ve mesajlar: Kısa, anlamlı ve farklı ağır sözler