Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 101. maddesi, cumhurbaşkanı adaylığı için yükseköğrenim şartını ararken, bu kavramın tanımı tartışmalara yol açıyor; 4 yıllık lisans programları genellikle standart kabul edilse de 2 yıllık ön lisans mezunlarının durumu ile ilgili tartışmalar var. Yüksek Seçim Kurulu’nun (YSK) yorumu ve Yükseköğretim Kanunu’na dayalı değerlendirmeler, adaylık sürecinde diploma konusunu gündemde tutuyor.
Anayasa’nın cumhurbaşkanı adaylığı için yükseköğrenim şartı aradığı biliniyor. Ancak bu şartın kapsamı, farklı eğitim düzeyleriyle ilgili soru işaretlerini beraberinde getiriyor.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 101. maddesine göre, cumhurbaşkanı adaylığı için Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri veya bu niteliklere sahip kişiler arasından aday olunabilir. Adayların en az 40 yaşını doldurmuş olması ve yükseköğrenim yapmış olması gerekiyor; bu şartlar, adaylık sürecinin temel kriterlerini oluşturuyor. Anayasa’da “yükseköğrenim” tanımı netleştirilmezken, genel kabul ve Yükseköğretim Kanunu (2547 sayılı Kanun) bu eğitimi üniversite veya eşdeğer kurumlardan alınan eğitim olarak tanımlıyor.
Yükseköğrenim, 4 yıllık lisans programlarını kapsadığı gibi 2 yıllık ön lisans programlarını da içerebiliyor. Ancak geçmişteki uygulamalar, 4 yıllık lisans diplomasını bir standart olarak öne çıkarmış ve bu durum adaylık değerlendirmelerinde dikkate alınmıştır.
Anayasa’nın 101. maddesi, cumhurbaşkanı adaylarının yükseköğrenim yapmış olmasını şart koşuyor. Yükseköğretim Kanunu’na göre yükseköğrenim, 4 yıllık lisans ve 2 yıllık ön lisans programlarını kapsıyor; dolayısıyla diploma şartı aranıyor, ancak diploma türü açıkça belirtilmemiş. Geçmişteki uygulamalar genellikle 4 yıllık lisans diplomasını bir ölçüt olarak kabul etmiş, ancak bu durum yasal bir zorunluluk olarak kodlanmamıştır.
Diploma şartının yorumu, Yüksek Seçim Kurulu’nun (YSK) değerlendirmelerine bağlı bulunuyor. YSK, adaylık başvurularını incelerken diploma konusundaki kararları belirleyici olurken, yükseköğrenim tanımının kapsamı tartışmalara açık bırakılmıştır.
Anayasa’da “yükseköğrenim” için açıkça 4 yıllık lisans şartı aranmadığı için, teorik olarak 2 yıllık ön lisans mezunu bir kişi cumhurbaşkanı adayı olabilir. Ancak bu durum, Yüksek Seçim Kurulu’nun (YSK) yorumuna ve kararına bağlıdır; YSK, geçmişte genellikle 4 yıllık lisans diplomasını bir ölçüt olarak kabul etmiş, fakat 2 yıllık mezuniyetin yeterli olup olmadığına dair net bir içtihat oluşmamıştır. Yükseköğretim Kanunu’na göre 2 yıllık ön lisans da yükseköğrenim kapsamında yer alıyor.