Türkiye’de siyasi partilere kayyum atanması, Anayasa ve Siyasi Partiler Kanunu’na dayanan istisnai bir durum olarak karşımıza çıkıyor; genellikle yargı kararıyla gerçekleşen bu süreç, parti yönetiminin çalışamaz hale gelmesi veya hukuka aykırı uygulamalar gibi durumlarda gündeme gelebiliyor. OHAL dönemlerinde ise terörle mücadele kapsamında kayyum benzeri atamalar veya kapatma kararları da söz konusu olabiliyor.
Siyasi partilere kayyum atanması, Türkiye’de nadir görülen bir uygulama olsa da belirli koşullar altında mümkün. Bu süreç, Anayasa ve Siyasi Partiler Kanunu’na uygun olarak yargı kararlarıyla hayata geçiriliyor.
Siyasi partilere kayyum atanabilir, ancak bu oldukça istisnai bir durumdur ve genellikle yargı kararıyla gerçekleşir; Türkiye’de siyasi partiler, Anayasa ve Siyasi Partiler Kanunu (SPK) ile düzenlenmiş olup, bu kanunlara göre bir partiye doğrudan kayyum atanması yaygın bir uygulama değildir. Ancak parti yönetiminin iç sorunları veya hukuka aykırı uygulamalar nedeniyle mahkemeler, geçici yönetim olarak kayyum atayabilir; bu kararlar, sulh hukuk veya asliye hukuk mahkemeleri tarafından verilir.
Siyasi partilere kayyum atanması, Anayasa Mahkemesi’nin bir partiyi kapatma veya faaliyetlerini durdurma kararıyla da ilişkilendirilebilir; ancak bu tür kararlar, yalnızca Anayasa Mahkemesi’nin yetkisi dahilindedir. Ayrıca, OHAL dönemlerinde terörle mücadele kapsamında bazı siyasi partilere yönelik kayyum benzeri atamalar veya kapatma kararları gündeme gelebilir; bu durumda da yargı sürecinin işletilmesi şarttır.
Siyasi partilere kayyum atanması, özellikle parti yönetiminin iç sorunları nedeniyle gündeme gelebilir; eğer bir parti içindeki yönetim organları çalışamaz hale gelirse veya hukuka aykırı uygulamalar nedeniyle mahkemeye başvurulursa, sulh hukuk veya asliye hukuk mahkemesi kayyum atayabilir. Bu durum, partinin kendi iç işleyişinde yaşanan ciddi sorunlar veya yönetimsel krizler sonucunda ortaya çıkabilir; mahkeme, geçici bir yönetim oluşturmak için kayyum görevlendirebilir.
Bunun dışında, bazı suçlamalar nedeniyle siyasi partilerin il ve ilçe teşkilatlarına kayyum atanması da mümkün; bu tür atamalar, hukuki süreçler ve mahkeme kararlarıyla gerçekleştirilir. Ayrıca, Olağanüstü Hal (OHAL) dönemlerinde, özellikle terörle mücadele kapsamında bazı siyasi partilere yönelik kayyum benzeri atamalar veya kapatma kararları gündeme gelebilir.