Vahşi Batının Azılı Haydutu Jesse James Kimdir Gerçek Hikâyesi

5 Eylül 1847 - 3 Nisan 1882 senelerinde yaşayan Jesse Woodson James Amerikan tarihine adını yazdırmış efsane bir hayduttur. Jesse James Amerika'nın Missouri eyaletinde kanunsuz işler gerçekleştirmiş “Younger Çetesi”nin elebaşıdır. Gerçekleştirdiği soygunlardan kendi ve çete üyelerinin geçimini sağlayabilen  James ancak öldükten sonra Vahşi Batı’nın efsanevi isimlerinden biri olmuştur.

Amerikan yakın tarihinde yapılan birçok akademik araştırma ve çalışmaya göre James’i ve çetesinin Amerikan İç Savaşı’ndan sonra asilikler yapan eski konfederasyon birlikleri kapsamına dahil etmektedir.

Jesse Woodson James Amerika'da Missouri’de dünyaya doğmuştur. Babası Robert S. James basit bir çiftçiydi. Ancak böyle olmasına rağmen Kentucky’den Missouri’ye göç etmiş ve Liberty’deki Liberty Kolejinin de kurulmasına önayak olmuştur. Babası "Altına Hücum" zamanlarında Kaliforniya’ya giderek orada ölmüştür. Babası öldüğünde Jesse ise henüz 3 yaşındadır. Jesse'nin Babası Robert’in ölümünden sonra, annesi ise Lindi Viner önce Benjamin Simms, daha sonra da Dr. Reuben Samuel ile evlilik gerçekleştirmiştir. Doktor Samuel 1855 yılında kendi çocuklarıyla birlikte James'lerin evine gelince Jesse'nin iki üvey kardeşi daha oldu.  Alexander Franklin “Frank” James ve kız kardeşleri Susan Lavenia James. Bu evlilikten daha sonra 4 çocuk daha dünyaya geldi. Bunlar, Sarah Louisa Samuel, John Thomas Samuel, Fannie Quantrell Samuel, ve Archie Peyton Samuel. Amerika'da yaklaşan iç savaşı ile birlikte James Samuel'in de ailesi derinden etkilenmiştir. Çünkü Missouri eyaletinde Kuzey ve Güney eyalet halkı arasında çatışmalar başlamak üzereydi.

Diğer taraftan Clay County’de köle kullanımı devam etmekteydi. Bu geleneğin sürmesinde Güneyden gelen çiftçilerin adet gelenek ve görenekleri olmuştur. Robert James’in ölmeden önce 6 kölesi bulunurken, yeni ailenin tütün işinde çalışan 7 kölesi olmuştur. Kölelerin ve köle sahiplerinin durumu 1854 yılında yasalaşan Kansas-Nebraska Yasasıyla birlikte belirsizliğe düşmüştür. Bölgede kölelik yanlısı ve karşıtı grupların silahlı çatışmaları hergeçen gün hızla artmaktaydı.

Yaşanan bu iç savaş Missouri eyaletinde onarılması mümkün olmayan yaralar açmıştır. Tüm bu yaşananlar Jesse James’in hayat felsefesine yön vermiştir. 1861’de savaşın ilk muharebelerinden sonra bölgede gerilla faaliyetleri yoğun şekilde yaşanmaya başlamış ayrılmak isteyen güçlere ait “bushwhackers” gerillalar ve Kuzey orduları arasında çatışmalar yaşanıyordu. Gerillalar birlik yanlısı sivilleri öldürüyor, alınan esirleri acımadan infaz ediyor hatta ölülerin de kafa derilerini yüzüyorlardı.

Beri taraftan Kuzey birlikleri de sokağa çıkma yasağı ilan ederek evlere baskınlar düzenleyip, sivilleri tutukluyor ve Konfederasyon yanlılarını sorgusuz sualsiz yargılamadan infaz ediyorlardı. Jesse'nin ailesi de bu savaşın çıkışıyla beraber kölelik yanlısı Konfederasyon saflarına dahil olmuştur. 

İç savaştaki Konfederasyon birlik üyeleri 1863 - 64 yılının kış aylarında Frank Quantrill ile beraber Teksas’a gitmiştir. Fletch Taylor’un önderliğindeki küçük bir grupla geri dönmüştür. Grup Clay County’ye geri döndüğünde Jesse henüz 16 yaşındadır ve bu gruba katılır. 1864 yılında Taylor ağır yaralanınca, Frank ve Jesse James kardeşler Kanlı Bill Anderson’un “bushwacker” grubuna katıldılar. Jesse ve kardeşi ağır yaralanmış olmalarına rağmen Centralia Katliamına katılarak birçok cana kıymışlardır. Yapılan katliamlarda 22 silahsız Kuzeyli asker öldürülmüştür. James kardeşler kötü şöhretleri yüzünden bölgeyi terk etmek zorunda bırakılmışlardır. Anderson pusuya düşürülüp öldürülünce Frank Quantrill’e katılmak üzere Kentucky’ye, Jesse ise Archie Clement’e katılmak üzere Teksas’a gitmiştir. Anlatılan efsanelerin aksine Jesse James teslim olmaya çalışırken vurulmamıştır. Bunun aksine Clement Konfedere Ordularının teslim olmasından sonra ne yapacaklarını düşünürken Lexington Missouri bölgesinde Kuzey Ordusuna ait bir süvari bölüğüyle çatışırken ağır yaralanmıştır.

Göksünden ağır yaralı olan Jesse'ye kuzeni Zee bakıyordu. Bu şekilde 1865 yılına kadar Nebraska’da sürgünde kaldı. Bu sırada Jesse’nin komutanı Clement Cumhuriyetçi yönetimi baskı altına aldı. Grup barış zamanı ABD’de ilk büyük banka soygunu olan Clay County Savings Association Banka soygununu gerçekleştirdi. Bankanın sahibi Cumhuriyetçi gerilla birlikleri komutanlarıydı. Bu arada Clement soygunlara devam etti Lexington şehrini ele geçirecek kadar kadar kuvvetlendi ve seçimleri basacak kadar ileri gitti. Bu olayın ardından Clement kolluk kuvvetlerince öldürüldü. Clement’in grubundan geri kalanlar iki yıl boyunca banka soygunlarına devam ettiler, fakat sayıları da yaşanan ölümler ve yakalanmalarla sebebiyle çok azaldı.

1867 yılında grup, Richmond Missouri’de bir bankayı soyup valinin de oğlunu öldürdü. 1868 yılında Frank ve Jesse James kardeşler Cole Younger ile birleşerek Russellville Kentucky’de bir banka daha soydular. Fakat Jesse James’in ünlü olması asıl 1869’da Daviess County Bankasını soyduklarında gerçekleşti. Çaldıkları para az olmasına rağmen Jesse’nin bir kasiyeri düşmanına benzeterek öldürmesi o günün gazetelerinde yazılıp çizilmesi büyük bir ses getirdi. James gerçekleştirdiği bu soygunla haydutluğa başlayan eski gerillaların en tanınmış isimlerinden biri oldu. Bu soygun ile Jesse beklenmedik bir şekilde Kansas City Times gazetesinin Jesse James’in yazdığı mektupları basarak soygunları birer kahramanlık hikâyeleri gibi anlatarak Güney Eyaletlerinde Konfederasyon geleneğinin tekrar şahlanışını müjdelemeye başladı. Gazete üstüne bir de yanlış ve taraflı haberler yaparak güvenlik kuvvetlerinin çetenin yakalanmasını sağladı. Dolayısıyla Jesse James’in ünlenmesinde siyasetin de etkisi olmuştur. Bu olaylar gerçekleşirken James kardeşler, Cole Younger ve onun kardeşleri John, Jim ve Bob ile birlikte Clell Miller ve diğer eski Konfederasyon gerillaları James-Younger çetesini oluşturdu. Çete Lowa’dan Teksas’a, Kansas’tan Virginia’ya kadar birçok banka ve posta arabası soygunu gerçekleştirdi. Kansas City’de bir panayırı soyan çete, çaldıkları paranın bir kısmını da oradaki kalabalığa dağıttı. 21 Temmuz 1873 itibarıyla artık tren soygunlarına yönelen çete bu tarihteki tren soygununda binlerce dolar çaldı. Yaptığı tren soygunlarında yolculara dokunmayan ve sadece para kasasını çalan Jesse hakkında Robin Hood efsaneleri de türetilmeye başlandı.

Adams Express Şirketi Younger çetesini durdurmak için Pinkerton Ulusal Dedektiflik Ajansına başvurdu. Pinkertonlar kanundışı haydutlara karşı görevlendirillen avcılardır. Pinkerton aracılığıyla gönderilen tüm ajanlar çeteye bağlı Missouri halkı tarafından fark ediliyor bir süre sonra öldürülüyorlardı.

1874 yılında 2 Pinkerton ajanı ve şerif yardımcısı öldürülürken John Younger da hayatını kaybetti. Pinkertonların kurucusu ve lideri Allan Pinkerton, durumu kan davası hâline getirdi ve eski Konfederasyon gerillalarından bir ekiple James çiftliğine saldırı gerçekleştirdi. Bu saldırıda James’in küçük kardeşi Archie’yi öldürüldü. Annesi Zerelda’nin ise bir kolunu parçaladılar. Bu kanlı olay Jesse'yi halkın gözünde iyice kahraman yaptı. 

Jesse ve kuzeni Zee 1874 yılında evlenmişlerdi. bu evlilikten 4 çocukları dünyaya gelmiş olsa da ikiz çocukları bir süre sonra ölmüştü. Jesse'nin yaşayan oğlu oğlu Kansas City barosuna bağlı saygın bir avukat oldu. 1876 yılında James-Younger çetesi Minesota’daki First National Bankası'nı soydular. Yaptıkları açıklamada bu bankayı soyma girişimini sırf banka sahiplerinin birlik yanlısı 2 general ve Güneyde vali olan Cumhuriyetçi bir siyasetçiye ait olmasına bağladılar.

Çetenin banka soygunu tam bir fiyasko oldu. Soyguncuların planı kasadaki sorumlu memurun kasayı açmaması ile bozuldu. Bankaya giren çete üyelerinin büyük bir kısmı banka içinde yaşanan çatışmalarla öldürüldü. James kardeşler ise Missouri’ye doğru kaçtılar. Younger kardeşler ve Pitts de kaçtılar ancak Pitts de yolda kaçmaya çalışırken öldürülmüştü. Younger kardeşler yakalandılar. Frank ve Jesse James kardeşler harici tüm çete üyeleri dağıtılmıştır.

1876 yılında Jesse ve Frank James, Nashville Tennesse’de takma isimlerle hayatlarını sürdürüyorlardı. Ancak Frank bu işleri bırakıp düzenli bir hayat kurma yanlısı olmasına rağmen Jesse çok geçmeden yeni bir çete kurarak soygunlarına devam etti. Jesse'nin kurduğu yeni çete kısa süre sonra dağıldı. James ise iyiden iyiye paranoyaklaşarak kendi çete üyelerini öldürmeye başladı. Yerel yöneticiler bu durumun farkına varınca 1881 yılında kardeşler Missouri’ye döndüler. Frank ise Virginia eyaletine yerleşti.

Younger çetesinde yaşanan bu yaralanmalar, ölümler Jesse James'in üyelere olan güvenini sıfırlamıştı. Jesse için artık iki kişi sağlam adamıydı. Robert ve Charley Ford kardeşlere çok güveniyor onların ailesi ile kendi ailesinin aynı evde yaşaması için taşınmalarını istiyordu. Kendisini ve ailesini korumak isteyen Jesse, Ford kardeşlerin evlerine taşınmasından sonra Ford kardeşler Missouri valisi ile iş birliği yaparak gizlice plan yapıp Jesse'nin öldürülmesini bekliyorlardı. Vali, James kardeşlerin yakalanması için her türlü yolu deniyordu. 

Ford kardeşler ve Jesse planladıkları bir soygun için yola çıkmaya hazırlanıyorlarken James'i hazırlıksız anında silahla vurarak öldürdüler. Ford kardeşler tebrik ve para beklerken cinayetle suçlanarak kısa bir süre içinde tutuklanarak idam edileceklerdi. Ancak vali bu idama karşı çıkarak Ford kardeşleri af etmiştir. 

Ford kardeşler bir miktar para alarak Missouri’yi terk ettiler. Charley Ford 6 Mayıs 1884 tarihinde Richmond Missouri’de intihar etti. Bob Ford ise 8 Haziran 1892’de Creede Colorado’daki bir meyhanede öldürüldü. Katili Edward Capehart O’Kelley, cinayeti Jesse’nin intikamını almak için işlediğini belirtti.

Zerelda Samuel, Jesse James'in mezar taşına: "Oğlumun Aziz Hatırasına. O, burada adı belirtilemeyecek kadar alçak ve hain birisi tarafından öldürüldü." diye yazdırdı.

Jesse James hayatı boyunca yaptıkları sayesinde tüm Konfederasyoncular arasında önemli birisi isim olmuştur. Hatta bazı tarihçiler Missouri’de Konfederasyonun yükselişini ona bağlar. James bir takım eller aracılığıyla Amerika'nın Robin Hood'u imajı kazandırılmaya çalışılmıştır. Amerikan şirketlerine karşı küçük çiftçinin yanında gösterilmiş olmasına rağmen Jesse gerçekleştirdiği soygunlarından çete üyeleri dışında kimse bir pay vermemiştir.

Onun için oluşturulan bu "kahraman haydut" imajı ise boyalı basının büyük bir etkisi vardır. Oysa haydut hayduttur, katil katildir. 

Jesse James Hakkında Yapılan Çizgi Roman

1969 yılında karikatür sanatçısı Morris ve yazar René Goscinny tarafından yaratılmış olan Red Kit kahramanı yeni macerasında Jesse James, Frank James ve Cole Younger ile karşılaşır. Macerada Jesse için atfedilen Robin Hood imajıyla dalga geçilir. Frank sürekli Shakespeare’den alıntı yapmaktadır. James kardeşler okumuş haydutlar olarak gösterilir.

Diğer bir Belçikalı çizgi roman olan Les Tuniques Bleues (Mavi Ceketliler) ise Amerikan İç Savaşında geçmektedir ve Quantrill komutasındaki Konfederasyon gerilla birliklerindeki James kardeşlere karşı Birlik ordusunun mücadelesini anlatır.

Jesse James Hakkında Yapılan Müzikler

James birçok şarkıya, kitaba, makaleye ve filme konu olmuştur. Jesse James’i neredeyse ilahlaştıran şarkıyı besteleyen Woody Guthrie James’in kahraman rolünü abartır.

James’in eşinin ağzından yazılan şarkıda ise Kingston Trio, Robert Ford’u korkaklıkla suçlamaktadır. James’in konfederasyon yanlısı olmasına vurgu yapan bir diğer şarkı da Hank Williams Jr. tarafından yazılmıştır. Warren Zevon’un “Frank ve Jesse James” adlı şarkısında da çetenin yüce bir amaç uğruna soygun yaptığı iddia edilir.

Jesse James Hakkında Yapılan Filmler

Jesse James’in hayatını anlatan birçok sinema ve televizyon filmi çekilmiştir.

1921: Jesse James Under the Black Flag, Jesse’yi oğlu canlandırmıştır.

1921: Jesse James as the Outlaw, Jesse’yi oğlu canlandırmıştır.

1927: Jesse James, Jesse’yi Fred Thomson canlandırmıştır.

1939: Jesse James, Jesse’yi Tyrone Power , Frank James’i Henry Fonda, Bob Ford’u ise John Carradine canlandırmıştır.

1939: Days of Jesse James, Jesse’yi Don 'Red' Barry canlandırmıştır.

1941: Jesse James at Bay, Jesse’yi Roy Rogers canlandırmıştır.

1947: Jesse James Rides Again, Jesse’yi Clayton Moore canlandırmıştır.

1949: I Shot Jesse James, Jesse’yi Reed Hadley canlandırmıştır.

1950: Kansas Raiders, Jesse’yi Audie Murphy canlandırmıştır.

1951: The Great Missouri Raid, Jesse’yi Macdonald Carey canlandırmıştır.

1957: True Story of Jesse James, Jesse’yi Robert Wagner canlandırmıştır.

1969: A Time for Dying, Jesse’yi Audie Murphy canlandırmıştır.

1972: The Great Northfield, Minnesota Raid, Jesse’yi Robert Duvall canlandırmıştır.

1980: The Long Riders, Jesse’yi James Keach canlandırmıştır.

1986: The Last Days of Frank and Jesse James, Jesse’yi Kris Kristofferson, Frank James’i Johnny Cash ve Gen. Jo Shelby’yi Willy Nelson canlandırmıştır.

1994: Frank and Jesse, Jesse’yi Rob Lowe canlandırmıştır.

1999: Purgatory, Jesse’yi J.D. Souther canlandırmıştır.

2001: American Outlaws, Jesse’yi Colin Farrell canlandırmıştır.

2005: Jesse James: Legend, Outlaw, Terrorist (Discovery HD), Jesse’yi Daniel Lennox canlandırmıştır.

2007: The Assassination of Jesse James by the Coward Robert Ford, Jesse’yi Brad Pitt, Robert Ford’u ise Casey Affleck canlandırmıştır.

Jesse James Jesse James Hakkında Yapılan Müzeler

Jesse James ile ilgili bazı müzeler, onun soygun gerçekleştirdiği yerlerdedir.

James Çiftliği: 1974 yılında Clay County ailenin evini satın almış ve müzeye çevirmiştir.

Jesse James Evi Müzesi: St.Joseph’de Jesse’nin vurulduğu ev müzeye çevrilmiştir.

First National Northfield Bankası: Başarısız 1876 soygununa sahne olan bina restore edilmiş ve müze yapılmıştır.