Karadeniz artık savaş alanı! Türkiye'ye Montrö baskısı...
Kerç Köprüsü'ne 17 Temmuz'da düzenlenen saldırı sonrası Ukrayna'dan misilleme tehditleri yükseldi. Ancak geri adım atmayan Rusya savaşta dozu artırdı. İki ülke namlularını Karadeniz’e çevirirken, savaş da artık Türkiye'nin yanı başına yaklaştı. Kritik soru ise şu: Montrö Anlaşması delinecek mi?
Rusya ile ilhak ettiği Kırım’ı bağlayan Kerç Köprüsü'ne 17 Temmuz'da, yani Rusya’nın tahıl anlaşmasından çekilme kararını duyurduğu günden sadece bir gün sonra saldırı düzenlenmişti. Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy’nin misilleme tehditlerine karşı Putin’in savaşta dozu artırması Karadeniz’de suların durulmayacağının sinyalini veriyor. Yani savaş artık yanı başımızda!
KİM, HANGİ HAMLEYİ YAPACAK?
Peki bundan sonra ne olur? Zihinlerde cevap bekleyen soru bu… ABD, böyle bir ortamda Montrö Boğazlar Sözleşmesi’ni deler mi?
Türkiye, tahıl koridorunun sağlanması konusunda başından beri arabuluculuk rolünü üstlendi. Ancak Rusya tahıl anlaşmasını askıya aldı ve restini çekti, Karadeniz’de bir çok noktayı tehlikeli bölge ilan etti. Bu kapsamda Türk gemisi Şükrü Okan da durdurulmak istendi; durmayınca uyarı ateşi açıldı. Ukrayna ve batılı ülkeler tahıl sevkiyatına, Rusya’sız devam etmek zorunda. Zelenski bu konuda Birleşmiş Milletler ile Türkiye’ye seslendi ve "Rusya’dan korkmayın" dedi! Birleşmiş Milletler ise Karadeniz’de gemilere güvenlik garantisi veremeyeceğini duyurdu.
Elbette Zelenski bu çağrıları arkasına aldığı güçlere güvenerek yapıyor. Son dönemde Ukrayna’da savaş direnişten misilleme saldırılarına geçiyor. Kırım köprüsündeki patlamayı örnek gösterdi Zelenski, "Rusya’nın hiçbir suçunu cevapsız bırakmayacağımız kanıtı" dedi.
MONTRÖ, ABD'NİN ELİNİ KOLUNU BAĞLIYOR
Aslında bunu tahmin etmek zor değil. ABD, tahıl koridoru bahanesi ile Karadeniz’de Rusya’yı istikrarsızlaştırma planını uygulamaya koyabilir. Ayrıca tahıl koridoru için alternatif yol arayışları da sürüyor. Zaten Zelenskiy’nin “Tahıl koridorunu Bulgaristan ve Romanya üzerinden yapalım” açıklamaları da bu durumla bire bir örtüşüyor.
Savaş gemilerinin Karadeniz’e girmesi durumunda NATO’nun bölgeye müdahalesi için bir bahane oluşacak. Rusya’da elbette böyle bir duruma karşılık verecek. ABD ise "Müttefikim zor durum durumda" deyip Montrö’yü tartışmaya açacak. Çünkü olayın akışı bu yönde ve gelişmeler de böyle ilerliyor.
Diğer yandan Montrö Sözleşmesi ABD'ye savaş gemilerini Boğazlar'dan geçirme şansı tanımıyor. Türkiye ise savaşın başından itibaren büyük krizlerin önlenmesi için Montrö’ye sıkı sıkıya bağlı kalmış ve Rus gemilerinin geçişine izin vermemişti. Zaten Montrö’nün bozulması durumunda Türkiye, Rusya’yı karşısına almış olur.
Türkiye'nin İsveç’in NATO’ya alınmasına verdiği onay için Rusya "Türkiye'yi anlıyoruz" dedi ve ciddi bir tepki vermedi. Ancak Montrö konusu çok daha farklı. Montrö’nün tartışmaya açılmasını, Rusya, doğrudan bir tehdit olarak kabul edecek.
İşte Türkiye içasından asıl sıkıntı da tam bu noktada başlıyor...
BİR ÇATIŞMA HER ŞEYİ DEĞİŞTİREBİLİR
ABD şu anda Rusya’nın gemilere saldırmasını bekliyor. Bundan yararlanarak da Karadeniz’e yerleşebilecek. Zaten Putin şartlarının yerine getirilmesi durumunda tahıl koridorunda anlaşmaya varacağını söylemişti. Son krizde de bunu tekrarladı. Ancak tahıl koridoru anlaşması konusunda ABD’nin bir adım atmaması Karadeniz’de etkisini artırmak konusunda bir plan yaptığını akıllara getiriyor.
Yani Montrö’yü tartışmaya açma konusunu gündeme getirmek istiyor. NATO gemilerinin Karadeniz’e girmesi ise savaşın yayılması anlamına gelir. Bu durumda elbette Türkiye’ye çok zarar verir.
Ancak elbette Türkiye Montrö’deki egemenlik hakkını sonuna kadar kullanacaktır. Yani Montrö’yü tartışmaya yönelik ABD ve Batı’lı devletlerden teklifler gündeme gelse de Montrö’nün maddelerinin delinmesi konusunda karşıtlığını sonuna kadar göstermelidir. Çünkü bu anlaşma bizi böyle tehlikeli dönemde savaş hattının dışında tutuyor!
