Emeklilikte sorunlara neşter vuracak düzenlemeler yolda! SGK Uzmanı İsa Karakaş açıkladı: Aylık bağlama oranı, 3600 ek gösterge ve seyyanen zam...

Emekli aylıklarının ödenen primlerle orantılı belirlenmesi, emeklilikte aylık bağlama oranı ile ilgili pek çok düzenleme hayata geçecek. Hükümet OVP ile sosyal güvenlik sisteminde kişilerin daha çok istihdamda kalmasını teşvik eden, özellikle de prim maaş dengesini sağlayacak ‘hakkaniyetli’ uygulamaları devreye alacak.

Türkiye Gazetesi Yazarı İsa Karakaş bugünkü yazısında OVP’de yer alan sosyal güvenlik ve emeklilikle ilgili önemli düzenlemelerden tamamlayıcı uzun süreli bakım sigortasına kadar birçok yeniliğin uygulamaya konulacağını belirterek, detaylar hakkında bilgi verdi.

PRİMİ TAMAMLAYIP EMEKLİLİKTE YAŞI BEKLEYENLER KAYIT DIŞI ÇALIŞIYOR

İsa Karakaş, yazısında mevcut düzenlemede asgari ücretli ve diğer düşük ücret üzerinden sigortalı gösterilenlerin sistem içinde kalarak çalıştıkça emekli aylıklarının artması yerine azaldığını belirterek kayıt dışılığa dikkat çekiyor. Karakaş, emeklilik koşullarından yaş hariç diğer şartları tamamlayan yani prim gün sayılarını tamamlamaları halinde prim artırmak yerine sadece yaşı beklemek için sigortasız çalıştıklarını belirtiyor ve bu durum SGK sistemini olumsuz etkilediğine dikkat çekiyor.

3600 EK GÖSTERGE VE SEYYANEN ZAM EMEKLİLİK BAŞVURULARINI ARTTIRACAK

EYT kapsamında bulunan SSK’lı ve Bağ-Kur’lulardan şartları tutanlar SGK’ya emeklilik için başvurdu. Mart ayı itibariyle de emekli olacaklarda rakamın 2 milyonu aşacağını belirtiliyor. 2024 yılı için emekli olacakların sayısında büyük artış beklenirken, hükümetin yeni düzenlemeleri ve uygulamalarıyla bu sayının daha da artması bekleniyor.

SGK Uzmanı İsa Karakaş emeklilik noktasında ekonomi yönetiminin ele alacağı iki önemli adıma dikkat çekiyor. Bunlardan ilk ‘3600 Ek Gösterge’, ikincisi ise emeklilik maaşına yansıtılacak ‘seyyanen zam’.

Kamuoyu tarafından beklenen bu iki düzenlemenin hayata geçirilmesi ile emekliliklerini erteleyenlerin yani özellikle memurların büyük çoğunluğunun emeklilik başvurusu yapması bekleniyor. Bu düzenlemelerin gecikmesi, fazla primlerin emekli maaşına katkısının olmaması SGK sisteminden çıkışları hızlandırırken, girişleri de sınırlı tutuyor. Bu da prim gelirleriyle dönen sosyal güvenlik sistemi çarkının sürdürülebilirliğine zarar veriyor. Bu noktada hükümet emekliliği yaklaşanları bir yandan istihdamda ve çalışma hayatında tutmaya gayret ederken, bir yandan da ‘kayıt dışı’ çalışmayı da teşvik ediyor.

ABO DÜZENLEMESİ HEM SGK HEM ÇALIŞANLARIN LEHİNE OLACAK!

İsa Karakaş, EYT’den faydalanacak koşulları sağlayanların neden sistemde kalmayıp, düşük maaşla emekliliği tercih ettiğini de yazısında detaylı anlattı. Karakaş, SSK emeklilik aylığı genel olarak=Ortalama aylık kazanç x aylık bağlama oranı formülü ile hesaplanmaktadır. Bu formülde özellikle ABO diye tabir edilen “Aylık Bağlama Oranları” büyük önem taşımaktadır. Keza 1. sosyal güvenlik reformundan sonra düşürülen oranlar 2. sosyal güvenlik reformunda daha düşürülmüştür.

Özellikle 2008 yılından itibaren çalışmalar belirli hâllerde özellikle asgari ücret ve bu ücrete yakın komşu ücret üzerinden SGK’ya bildirilenlerin maaşlarında pek olumlu yansımamaktadır. Hâl böyle olunca bu durumdan en etkilenen EYT’liler sistemden gözü kapalı çıkış yapmaktadır.” diyor.

“ÇALIŞILDIKÇA YÜKSEK EMEKLİ MAAŞI ALINMASI İÇİN YASAL DÜZENLEME YAPILMALI”

Karakaş, Bu durumun hem SGK’nın hem de çalışanın zararına neden olduğunu vurgulayarak “Zira bu durumda SGK her ay alacağı primden mahrum olduğu gibi emeklilik maaşı ödemesi de yapmak zorunda kalmaktadır. Oysaki bu durum tersine çevrilmiş olsa emekliliği gelenler bile çalıştıkça emekli aylıkları artacağından sistemde daha uzun süre kalacaklardır. Özellikle SSK (4/1-a) ve Bağ-Kur (4/1-b) sigortalılarının çalıştıkça yüksek emekli maaşı alması yönünde yasal bir düzenleme yapılması milyonlarca çalışanın en büyük beklentisi hâline gelmiştir. Mevcut emeklilik hesaplamalarında genel olarak sigortalı çalışmaya başlanan tarih ve yasal değişikliklerin yapıldığı andaki sigortalılık süresi önem taşımaktadır. Yapılan hesaplamada üç farklı dönem dikkate alınmaktadır. Hesaplamada dikkate alınan üç dönem arasında hem aylık bağlama oranı hem de gayrisafi yurt içi hâsıla gelişme hızının dikkate alınması bakımından ciddi farklar bulunmaktadır.” diye ifade ediyor.

EMEKLİ MAAŞINI ARTTIRACAK DÜZENLEME ÇALIŞMA SÜRESİNİ UZATACAK

Orta Vadeli Programın en kritik emeklilik düzenlemesi yaşın yükseltilmesi ile ilgili çalışmalar olacak. İsa Karakaş, hükümetin emeklilik sisteminden erken çıkışı önlemek amacıyla önemli düzenlemeleri devreye alacağını sistemden ortalama çıkış yaşının yükseltilmesi için emeklilik parametreleri gözden geçirilmesinin öngörüldüğünü dikkat çekiyor. Karakaş, emekli aylığını artıracak düzenlemelerin yürürlüğe girmesiyle çalışma süresi uzayacak ve böylelikle SGK’daki aktif pasif dengesinin de sağlanacağını dikkat çekti ve şunları söyledi:

“Bu bağlamda anılan programda yer alan sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliği OVP gereğince 2024 3. Çeyrek sonuna kadar yani en geç 2024 Eylül ayına kadar emekli aylığı hesaplamalarında kullanılan parametreler istihdamda kalmayı teşvik eden ve çalışma süresi uzadıkça emekli aylığını artıracak şekilde düzenlenecektir. Söz konusu düzenlemenin yürürlüğe girmesi hâlinde her şeyden önce SGK’nın 2022 yılı aralık ayında aktif/pasif oranı 2,01’dir. Bu oranın 2024 yılında EYT düzenlemesi ile birlikte hızla 1,50’ye kadar düşmesi söz konusu olabilecektir. Dolayısıyla öngörülen tedbirler kapsamında açıkladığımız şekilde düzenleme yapılması halinde mezkûr oranların daha da bozulmasının önüne geçilmesine ve aktif/pasif dengesinde iyileşmelere neden olabileceği gibi sigortalıların da çalıştıkça emeklilik maaşım azalacak mı? Endişesi ortadan kalkacaktır.

Böylece daha fazla çalışanın daha fazla emeklilik maaşı ile ödüllendirilmesi sonucu ortaya çıkacaktır.”