EYT'li ve emekli dikkat! Uzman isim milyonları bekleyen kök aylık riskini açıkladı: Emekli maaşları için senaryo yenilenecek
En düşük emekli maaşına yönelik düzenleme Meclis’ten geçti. Kök aylık ve işverene yüzde 5 prim desteğinin kaldırılmasına yönelik tartışmalarsa devam ediyor. tgrthaber.com’a özel açıklamalar yapan SGK Uzmanı Emin Yılmaz, kök aylıklarla ilgili riskler olduğunu söyleyerek prim günlerine bakılmaksızın milyonların aynı emekli maaşına talim etmek zorunda kalacağını ifade etti. Yılmaz, yüzde 5 prim desteğinin kaldırılmasının EYT’lilere olumsuz yansıyabileceğin söyledi. İşte konuya dair tüm detaylar…
En düşük emekli aylığının 10 bin liradan 12 bin 500 TL’ye çıkarılmasını da içeren Vergi Kanunları ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi TBMM Plan Bütçe Komisyonu'nda oy çokluğuyla kabul edildi. En düşük emekli aylığı için kararlaştırılan rakam belli olurken milyon kök aylıklarla ilgili sorunların çözülmesini bekliyor. SGK Uzmanı Emin Yılmaz, kök aylıklarla ilgili tüm detaylarla beraber iş yaşamını yakından ilgilendiren açıklamalar yaptı.
Yılmaz taban aylık düzenlemesindeki risklere dikkat çekerek şunları kaydetti:
ENFLASYON RAKAMLARIYLA MAAŞ ZAMLARI BELLİ OLDU
Şöyle bir süreci hatırlayacak olursak, Haziran enflasyonu 1.64 üzerinden belirlendi. 2024'ün ilk 6 aylık döneminde %24.73 olmak üzere SSK ve BAĞ-KUR emeklerine burada enflasyon farkı belirlenmiş oldu. Memur ve memur emeklisinde ise orada toplu sözleşme devreye giriyordu.
2024'ün ilk yarı yılında %15, ikinci yarı yılında da % 10'luk bir toplu sözleşmeye imza atıldı. Buna göre de hesaplama üzerinden %19.31'lik memur ve memur emeklisine enflasyon farkıyla ilgili rakamlar kesinleşmiş oldu.
OCAK 2025’TE KELEBEK ETKİSİ OLABİLİR
Burada özellikle kök aylık dediğimiz yani biraz daha açacak olursak sizin çalışma hayatı boyunca yasaların emrettiği şekilde sizden kesilen primler ve diğer şartlar tamamlandığı zaman sizin ham haliyle yani orijinal katıksız baraj aylık ya da kök aylık üzerinden maaşınız hesaplanıyor.
Buradaki rakam eğer belli bir rakamın altında kalıyorsa hazine tarafından 5510 sayılı sosyal sigortalar genel sağlık sigortasının ek 19. maddesi doğrultusunda hazineden tamamlanıyor. Şu an geldiğimiz noktada 2024'ün ilk yarı yılındaki enflasyon verileri doğrultusunda özellikle kök aylığı 7.708 TL ek ödemede 308 TL’nin altında olanların sıfır zam riski vardı. Buradaki zam riskinden dolayı onlar 10.000 TL almaya devam edecekti.
Bununla alakalı yasa koyucu da bir toplantı yapıp geçtiğimiz günlerde yasa teklifi şeklinde buradaki 10.000 liralık kısmı 12.500 liraya yükseltmek amacıyla meclis süreci başlamış oldu. Eğer buradaki kök aylıkla ilgili özel bir çalışma yapılmadığı takdirde bizim bir sonraki dönemimiz olan 2025 Ocak döneminde tabiri caizse kelebek etkisi veya bununla alakalı tekrarlanan süreçte aynı senaryo yeniden gündeme gelebilir.
BURADA BAZI RİSKLER VAR
Yani sürekli kök aylıklara müdahale edilmeyip de taban aylık dediğimiz 10.000 liradan 12.500 liraya çıkarılmasıyla alakalı bu süreç için risk var. Bütün emeklilerimiz belli bir noktada maaşlarının birleşme ve herkesin tek emekli aylığı alma riskine ulaşması söz konusu olabilir.
Burada siz eğer 3.600 günden de emekli olsanız veya Bağ-Kur'lu olup da 9.000 günden de emekli olsanız asgari ücret üzerinden sürekli prim ödüyorsanız, dolayısıyla buradaki taban aylığa talim etmek zorunda kalabilirsiniz. O yüzden ivedilikle çok aylık sorunun çözülmesi lazım.
Kök aylık sorunu çözülmediği takdirde toplum içerisinde özellikle emeklilerimiz içerisinde en alttaki dar gelirli emeklerimizle ilgili bazı sıkıntılar olabilir diye söyleyebiliriz.
DESTEK PRİMİNİN KALMASI İŞ HAYATINI OLUMSUZ ETKİLEYECEK
Yılmaz çalışanlar için yüzde 5 prim desteğinin kaldırılmasına yönelik olarak şunları kaydetti:
Bununla ilgili olumsuz yansıyacağını söyleyebiliriz. Sosyal güvenlik kurumunun özellikle istihdamı arttırılması ve de bazı çalışanlara işte bunlar kadınlarımız veya 18-29 yaş arası gençlerimiz bunları istihdama katılmasıyla ilgili çok çeşitli toplamda 10 altıya yakın sigorta teşvikleri var.
EYT süreci 2023 yılının Mart ayında yasalaştı ve o dönemde de emekli olup işten ayrılmayla alakalı yine istihdamı etkileyecek şekilde işverenlerin bir talebi vardı. Eğer aynı iş yerinde 30 gün içerisinde çalışmaya başlarsanız ve de 8 kod emeklilik nedeniyle işten çıktıysanız arada gün boşluğu olmadan aynı iş yerinde çalışmaya devam edilirse %5 oranında bir teşvik verilmişti.
Bunun da parasal değeri 20.000 TL olan brüt ücreti üzerinden yüzde 5'i 1.000 TL gibi işverenlere verilmek üzere buradaki teşvik sürecinin şu anda meclise sevk edilen torba yasa vasıtasıyla sonuna gelindi.
Buradaki çalışmanın Ağustos 2024 tarihinden itibaren geçerli olacağını söylemek mümkün. Bunun sahaya yansımasıyla alakalı tabii ki teşvikler, işverenin sırtındaki yükü azaltmak amacıyla verildiği için işverenlerin burada 1.000 TL daha özellikle emekli çalışanlar için bir yük getireceğini söyleyebiliriz.
Burada prim kıstası var. Prim kısasında tüm sigorta kollarına tabi olanlar yüzde 37 buçuk emekli olanlarda ise yüzde 32'lik bir prim kesintisi var. Buradaki primlerin bir kısmı işçiden, bir kısmı işverenden kesiliyor. Dolayısıyla bu da olumsuz yönde etkileme riski olabilir. Çünkü EYT üzerinden toplamda 4.800.000 kişi emekliliği planlanıyordu. Bunun yaklaşık 2 buçuk milyon emekli oldu ve arkada her geçen ay itibariyle bunlar peyderpey emekli oluyor.
Bununla alakalı eğer % 5'lik teşvik kalktığı takdirde işverene ekstra bir yük getirecek. Emekli olup da çalışmaya devam edenlerin oranlarına bakıldığı zaman da bu da %60 oranında olduğunu da ekstra bir parantez olarak belirtmek isterim.
