Küresel ticaretin can damarı kesilirken, dünya rotayı Türkiye'ye mi çevirecek?
Son iki yılda ağır darbeler alan küresel ticaret ve tedarik zinciri yeni bir tehdit altında. Orta Doğu’daki tansiyonun yükseldiği günden beri dünyanın kalbi Babülmendep Boğazı ve Kızıldeniz’de atıyor. Her gün biraz daha artan gerginlik dünyayı tehdit etmeye devam ederken Türkiye’nin de dahil olduğu Orta Koridor Bölgesi dikkat çekiyor.
İsrail-Gazze Savaşı ile başlayan süreç Lübnan ve İran olayları ile Husilerin ticari gemilere yönelik saldırıları sonrası yeni bir boyut kazandı. Dünya deniz yolu ticaretinde büyük bir öneme sahip olan Kızıldeniz’de suların ısınması özellikle petrol ticaretine sekte vurdu. Dünya yeni ticaret yollarına yönelirken masraflar kat kat artmaya başladı. Bu süreç Türkiye’den başlayan ve Çin’e uzanan Orta Koridoru kritik bir noktaya taşıdı.
BÖLGEDE GÜVENLİK SORUNLARI ARTIYOR
İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırılarının 102. günü geride kalırken gerginlik çok farklı boyutları ile dünya sahnesinde kalmaya devam ediyor. Savaşın başladığı ilk günlerde İran’ın Babülmendep Boğazı’nı kapatması ve petrol fiyatlarının tavan yapması piyasaların odağında yer aldı. Lübnan'ın dahil olması ve hemen ardından İran’da yaşanan saldırılarda yüzlerce kişinin ölmesi gerginliği tırmandırdı. Son olarak Kızıldeniz’de Husilerin Babülmendep’de yük gemilerine insansız hava araçları ve roketlerle saldırması bazı firmaların yolunu değiştirmesine neden oldu.
Yük gemileri güneyden başka bir önemli kanal olan Süveyş Kanalı'na daha kuzeyden ulaşmak için buradan geçmek durumunda kalıyor. Olaylar sonrasında Mediterranean Shipping Company ve Maersk de dahil olmak üzere dünyanın en büyük denizcilik şirketlerinden bazıları, gemilerini Afrika'nın Ümit Burnu çevresinden dolaştırmaya başladı. Ancak bu güzergâh maliyetleri özellikle de navlun fiyatlarını yukarı yönlü destekledi. Güzergahtan vazgeçen bir başka şirket ise BP oldu. Şirket, "kötüleşen güvenlik durumunu” Kızıldeniz üzerinden yapılan sevkiyatları durdurdu.
KIZILDENİZ’DEN YÜZDE 12 GEÇİYOR
BBC News’te yer alan habere göre, Hint Okyanusu’na giden ve gelen gemilerin Süveyş Kanalı’na ulaşması için Babülmendep Boğazı ve Kızıldeniz üzerinden geçmesi gerekli. Süveyş Kanalı, Asya ile Avrupa arasındaki en hızlı deniz yoludur ve özellikle petrol ve sıvılaştırılmış doğal gazın (LNG) taşınmasında önemli. Navlun analitiği firması
Vortexa'ya göre, 2023'ün ilk yarısında Süveyş Kanalı'ndan günde yaklaşık dokuz milyon varil petrol nakledildi. Her yıl Süveyş Kanalı’ndan 17 bin gemi geçerken yıllık küresel ticaretin yüzde 12’si Kızıldeniz üzerinden sağlanıyor. Bu rakamlar 1 trilyon dolar değerindeki mala işaret ediyor.
S&P Global Market Intelligence'den analistler, Avrupa, Orta Doğu ve Kuzey Afrika'ya ithal edilen malların yaklaşık %15'inin Asya ve Körfez'den deniz yoluyla gönderildiğini söyledi. Buna %21,5 oranında rafine petrol ve %13'ten fazlası ham petrol dahil. Bunlarla beraber giyim ve gıda ürünler bu kanaldan geçiyor. Ayrıca, konteyner taşımacılığının yüzde 20'si, deniz yoluyla taşınan petrolün yaklaşık yüzde 10'u ve LNG'nin yüzde 8'i de yine Kızıldeniz üzerinden taşınıyor.
KATAR AİT LNG GEMİLERİ DURAKLADI
Son olarak yaşanan gelişme LNG ticaretinde Kızıldeniz’in önemini gözler önüne serdi. Bu hafta başı itibarıyla Katar'a ait en az 3 LNG gemisi Umman açıklarında plansız durakladı. Bu ülkeye ait Al Ghariya, Al Huwaila ve Al Nuaman LNG tankerlerinin pozisyonlarının sabit olduğu görüldü.
DAVOS’TAN EKONOMİ İÇİN KARAMSA AÇIKLAMALAR GELDİ
Dünya Ekonomik Forumu (WEF) yıllık toplantıları için Davos'ta bir araya geldi. Tüm dünyanın yakından takip ettiği zirveye katılan ekonomistler küresel ekonominin, jeopolitik çekişmeler, sıkı finansman koşulları ve belirsizliklerle 2024'te zayıflayacağını tahmin ediyor.
ORTA KORİDOR ÖN PLANA ÇIKTI
Yaşanan gelişmelerin ardından dünya kendine yeni ticaret yolları aramanın yolunu tuttu. Pek çok firma ve şirket yük gemilerini Afrika’nın Ümit Burnu’ndan dolaştırıyor ve bu da ek maliyetlere neden oluyor.
Anadolu Ajansı'na açıklamalar yapan Uluslararası Nakliyeciler Derneği Başkanı Şerafettin Aras, Türkiye’nin bu konudaki rolünü şu sözlerle dile getirdi: "Bölgemizde süregelen koridor savaşlarında Türkiye'den başlayarak Kafkasya'ya, buradan da Hazar Denizi üzerinden Türkmenistan ve Kazakistan'a ve Çin'e ulaşan Hazar Geçişli Doğu-Batı Orta Koridor (Orta Koridor) projesi, dünya lojistik gündemine 2000'li yılların başlarında girmeye başlayan 'Modern İpek Yolu' kavramının etkin bir güzergahı olarak ciddi bir potansiyel ile öne çıkmaktadır.
Kızıldeniz'de yaşanan sorun, Asya ile Kuzey Avrupa arasındaki ticaretin sürdürülebilirliği için Orta Koridor'u eskisinden daha da kritik bir konuma getirdi. Bu Koridor'un sahip olduğu potansiyeli Avrupa-Asya ticareti başta olmak üzere, dünya ticaretine tamamıyla sunabilmesi için acilen hayata geçirilmesi gereken iyileştirme çalışmaları ve yatırımlarda, Türkiye olarak bölgedeki lojistik gücümüzle lider rol üstlenmeliyiz."
