James Webb Teleskobu ilk kez başardı! Doğrudan görüntülenen ilk ötegezegeni keşfetti: Süper Jüpiter
NASA'nın James Webb Uzay Teleskobu, "Eps Ind Ab" isimli yeni bir gaz devi ötegezegen keşfetti ve bu, teleskop tarafından doğrudan görüntülenen ilk ötegezegen oldu. Eps Ind Ab, Dünya'dan sadece 12 ışık yılı uzaklıkta yer alan turuncu bir cüce yıldız olan Epsilon Indi A'nın yörüngesinde dönen soğuk bir "süper Jüpiter" olarak tanımlanıyor.
Gökbilimciler, ABD Havacılık ve Uzay Ajansı'nın (NASA) James Webb Uzay Teleskobu'nu kullanarak, "Eps Ind Ab" diye isimlendirdikleri bir gaz devi olan yeni bir ötegezegen keşfetti.
Bu ötegezegen, yıldızının gözlemlerinden bağımsız, doğrudan ayrı bir varlık olarak görüntülendi. "Eps Ind Ab" aynı zamanda, yerdeki teleskoplar kullanılarak görüntülenmeden James Webb Uzay Teleskobu tarafından görüntülenen ilk ötegezegen olarak kayda geçti.
ÖTEGEZEGEN (EXOPLANET) NEDİR?
NASA'nın internet sitesinde yer alan bilgiye göre, Güneş Sistemi dışındaki yıldızların yörüngesinde bulunan gezegenler, "ötegezegen" olarak adlandırılıyor. İngilizce'de "exoplanet" olarak adlandırılan ötegezegenler, Güneş benzeri ya da farklı yıldızların etrafında dolanıyor.
İlk ötegezegen keşfi 1990'ların başında yapılmış olup, o tarihten bu yana binlerce yeni ötegezegen tespit edildi.
Gökbilimcilerin teleskopları aracılığıyla bir ötegezegeni, Satürn'ün Dünya'dan bir teleskopla görülebileceği şekilde görmeleri oldukça nadir. Buna "doğrudan görüntüleme" deniyor ve bu şekilde keşfedilen ötegezegenlerin sayısı çok az.
YENİ ÖTEGEZEGEN: EPS IND AB
Yeni keşfedilen ötegezegen, James Webb tarafından bugüne kadar incelenen tüm gaz devlerinden çok daha soğuk; yıldızının yörüngesinde Neptün'ün Güneş'e olan uzaklığıyla karşılaştırılabilir bir ayrılıkla dönen bir "süper Jüpiter" olarak belirtildil.
Almanya'daki Max Planck Astronomi Enstitüsü'nden gökbilimci Elisabeth Matthews "Bu yeni gezegeni görüntülediğimizi fark ettiğimizde çok heyecanlandık" dedi ve ekledi:
“Şaşırtıcı bir şekilde, MIRI görüntülerimizde ortaya çıkan parlak nokta, gezegen için beklediğimiz konumla eşleşmiyordu. Önceki çalışmalar bu sistemdeki bir gezegeni doğru bir şekilde tanımlamış ancak bu süper Jüpiter gaz devinin kütlesini ve yörünge ayrılığını hafife almıştı."
Bugüne kadar dünyanın dört bir yanındaki gökbilimciler yaklaşık 5 bin 700 ötegezegenin ya da Güneş Sistemi dışındaki gezegenlerin varlığını keşfetti ve doğruladı. Ancak bunların tespiti genellikle dolaylı olarak adlandırdığımız yöntemle gerçekleşmektedir.
Science Alert'in aktardığına göre, bu da aslında ötegezegeni görmediğimiz anlamına geliyor. Ev sahibi yıldız üzerindeki etkisini görüyoruz. Bizimle yıldızın arasından geçen bir ötegezegen yıldızın ışığını biraz karartırken, ötegezegenin kütleçekim kuvveti yıldızı çeker ve yıldızın ufacık da olsa yalpalamasına neden olur.
Ötegezegenin kendisini ise sıklıkla göremememizin nedeni, çok küçük ve çok uzakta olmaları ve yansıttıkları ya da yaydıkları ışığın çok sönük olması.
Dolaylı tespit yöntemleri aynı zamanda daha büyük ötegezegenleri ve ev sahibi yıldıza çok yakın olan ötegezegenleri destekler, çünkü ötegezegenin yıldızın önünden geçme olasılığı daha yüksek ve daha sık. Bu da gözlemlenme olasılığını artırıyor.
YAKLAŞIK 25 ÖTEGEZEGEN DOĞRUDAN GÖRÜNTÜLENDİ
Daha büyük bir yörünge uzaklığında olan ötegezegenlerin doğrudan tespit edilebilme olasılığı ise daha yüksek, çünkü daha büyük bir mesafe, ışıklarının yıldızın ışığı tarafından boğulma olasılığının daha az olduğu anlamına geliyor. Ancak bilim insanlarına göre bunu yapmak o kadar zor ki, bugüne kadar sadece yaklaşık 25 ötegezegen doğrudan görüntülendi.
Eps Ind Ab'ın ana yıldızı Epsilon Indi A, Dünya'dan sadece 12 ışık yılı uzaklıktaki üçlü yıldız sisteminde yer alan turuncu bir cüce yıldız.
