Ukrayna'nın Rusya'ya açtığı soykırım davası sonrası Lahey'de yeni bir gelişme yaşandı. Rusya'nın UAD'ye yetki ve kabul edilebilirlik şartlarına ilişkin itirazları reddedildi.
Rusya Lahey'de büyük bir sok yasadi. Uluslararasi Adalet Divani (UAD), Ukrayna'nin açtigi "soykirim" davasinda Rusya'nin ileri sürdügü "yetki" ve "kabul edilebilirlik" sartlarina iliskin itirazlari reddedildi.
BM yargi organi olan UAD'de kamuya açik yapilan oturumda, Ukrayna'nin, Rusya aleyhine açtigi "soykirim" davasinda "yargi yetkisi" ve "kabul edilebilirlik" sartlarina iliskin karar açiklandi.
Kararin açiklandigi oturumda, Ukrayna tarafini Büyükelçi Anton Korineviç ve Disisleri Bakanligi Uluslararasi Hukuk Genel Direktörü Oksana Zolotaryova temsil ederken Rusya tarafini, Disisleri Bakanligindan Büyükelçi Gennady Kuzmin, Disisleri Bakanligi Hukuk Dairesi Genel Hukuki Konular Bölüm Baskani Konstantin A. Kosorukov ve avukat Kirill Udovichenko temsil etti.
Divan, Rusya'nin yaptigi 6 itirazin 5'ini reddederek bu ülkenin 1948 tarihli BM Soykirim Sözlesmesi'ni ihlal ettigine iliskin Ukrayna tarafindan açilan davaya bakmaya yetkisi olduguna hükmetti.
UAD, Ukrayna'nin açtigi davanin "kabul edilebilirlik" sartlarini da sagladigini ve davanin esasina iliskin inceleme yapacagini belirtti.
Divan, bu davada, Rusya'nin Ukrayna'da soykirim yapip yapmadigina iliskin bir karar vermeyecek olup sadece Rusya'nin, Kiev yönetimini soykirim yapmakla itham etmesinin BM Soykirim Sözlesmesi'nin ihlali anlamina gelip gelmedigini arastiracak.
Divan'in karari Ukrayna ve Rusya için baglayici ve kesin olurken taraflarca temyize götürülemiyor.
Ukrayna, "Donetsk ve Luhansk bölgelerinde soykirim yapildigi" seklindeki Rus iddialarina karsi çikarak 26 Subat 2022'de Rusya aleyhine UAD'ye dava açti.
Ukrayna davada, Rusya'nin kamuoyuna yaptigi açiklamalarda Ukrayna'ya haksiz sekilde soykirim ithamlarinda bulundugunu ve bunun, 1948 tarihli BM Soykirim Sözlesmesi'nin ihlali anlamina geldigini savundu.
Ukrayna, Rusya'nin kendisini haksizca soykirim yapmakla suçladigini kaydederek Divan'dan Ukrayna'nin soykirim yapmadigini ilan etmesini istedi.
Ukrayna, Divan'dan, telafisi mümkün olmayan zararlarin engellenmesi ve hak ihlallerinin önüne geçilmesi için acil "tedbir karari"na hükmetmesi talebinde bulundu.
UAD, 16 Mart 2022 tarihli tedbir kararinda, Rusya'nin 24 Subat 2022'de Ukrayna topraklarinda baslattigi "askeri operasyonu" derhal durdurmasini istedi.
Rusya, 6 baslik altinda topladigi itirazlarin neticesinde UAD'nin davayi düsürmesini talep etti.
Ilk olarak Rusya, Ukrayna ile arasinda Soykirim Sözlesmesi kapsaminda "uyusmazlik" olmadigini ileri sürdü. Divan bu itirazi reddetti.
Ikinci olarak Rusya, uyusmazligin BM Sözlesmesi kapsamindaki kuvvet kullanma yasaginin istisnalarina iliskin oldugunu, bu sebeple "konu bakimindan" Soykirim Sözlesmesi disinda oldugunu ve davanin yetkisizlik sebebiyle reddedilmesini istedi. Divan, Rusya'nin bu itirazini kabul etti.
Üçüncü olarak Rusya, Ukrayna'nin davayi açtiktan sonra iddialarini genisleterek davayi Soykirim Sözlesmesi'nin, konusu disina çikardigini ve UAD'nin Soykirim Sözlesmesi'ne dayanarak tüm uluslararasi kurallar hakkinda karar verme yetkisi olmadigini savundu. Divan, bu itirazi reddetti.
Dördüncü olarak Rusya, Ukrayna'nin Divan'dan, "Donetsk ve Luhansk bölgelerinde soykirim yapmadigini tespit etmesini" istemesinin pratik bir faydasi olmadigini belirterek davanin düsürülmesini istedi. Divan, bu itirazi reddetti.
Besinci olarak Rusya, Ukrayna'nin, Divan'dan, soykirim yapmadigina dair bir beyan talep edemeyecegini kaydetti. Divan bu itirazi reddetti.
Son olarak Rusya, Ukrayna'nin UAD'ye dava açarak yargi sürecini amacini disinda kullandigi ve suistimal ettigi gerekçesiyle davanin düsürülmesini savundu. Divan bu itirazi reddetti.
Batili ülkelerin birçogu, Ukrayna'nin Rusya'ya karsi açtigi soykirim davasina, UAD Statüsü'nün 63. maddesi kapsaminda müdahillik talebinde bulunmustu.
UAD, 9 Haziran 2023'teki kararinda, Ukrayna'nin, Rusya'ya karsi açtigi soykirim davasina müdahil olmak isteyen 33 ülkeden ABD hariç diger 32'sinin talebini kabul etmisti.
Müdahillik talepleri kabul edilen devletler arasinda AB üyesi ülkeler basta olmak üzere Birlesik Krallik, Avustralya, Yeni Zelanda ve Norveç bulunurken bu devletlerin bazilari 18-27 Eylül 2023 tarihlerindeki durusmalarda sözlü beyanlarda bulunmustu.
Rusya, Ukrayna'da Rus etnik kökene sahip nüfusun yogun yasadigi Donetsk ve Luhansk bölgelerindeki halka soykirim yapildigini iddia etmis ve Ukrayna topraklarinda askeri operasyona baslamisti.
Donetsk ve Luhansk bölgelerindeki ayrilikçilar sözde yönetimler ilan etmis, Rusya da bu yönetimleri tanimisti.
Rusya Devlet Baskani Vladimir Putin, amaçlarinin, "Kiev tarafindan soykirima maruz kalan insanlari korumak, Ukrayna'yi Nazizm ve militarizmden arindirmak" oldugunu belirtmisti.