Tgrthaber.com Özbekistan'daki seçimleri sahada takip ediyor
20 milyona yakın kayıtlı seçmenin bulunduğu Özbekistan'da yeni yapılan referandum ardından ilk genel seçim yapılıyor. Yazarımız Güngör Yavuzaslan, seçimi Özbekistan'ın başkenti Taşkent'ten takip ediyor. Seçmenler, Yasama Meclisi ile il ve ilçe belediye meclisleri üyelerini belirlemek için yerel saatle 08.00'den 20.00'ye kadar oy kullanmaya devam ediyor.
Özbekistan'da yeni yapılan referandum ile kabul edilen çoğunlukçu ve orantılı nispi temsil sistemine göre yapılan 2024 seçimlerinde Milli Yükseliş Demokrat Partisi, Halk Demokrat Partisi, Liberal Demokrat Partisi, "Adalet" Sosyal Demokrat Partisi ve Ekoloji Partisi olmak üzere 875 aday 150 sandalyeyi elde etmek için yarışıyor.
Yeni Kabul edilen sistem ile 75 bölgeden çoğunlukçu seçim sistemine göre belirlenecek 75 milletvekilliği için ise 375 aday seçimlere katılıyor. Yeni kabul edilen yasa ile milletvekili adayı listesine, parti üyesi olmayanlar da dahil 20 milyona yakın kayıtlı seçmen, 10 bin 717 sandıkta oyunu kullanabilecek. Yurt dışındaki Özbekistan vatandaşları da başta Türkiye ve Rusya Federasyonu olmak üzere 39 ülkede Özbekistan'ın diplomatik temsilciliklerinde kurulan 56 sandık oy kullanıyorlar.
Seçimi basta Türk Devletleri Teşkilatı üye ülkeler olmak üzere Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT), Dünya Seçim Organları Birliği (DSOB), Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ), İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT), Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) ve bağımsız gözlemcilerin bulunduğu 800'e yakın uluslararası gözlemci izliyor. 2024 parlamento seçimlerinin kesin olmayan sonuçlarının 28 Ekim Pazartesi açıklanması bekleniyor.
YENİ SİSTEMDE SECİMDE BİRİNCİ OLAN PARTİ BAŞBAKAN ADAYINI BELİRLEYECEK
Özbekistan Başkanlık sistemiyle yönetilmesine rağmen parlamento iki kanattan Yasama Meclisi ve Senato olarak oluşuyor. Ülke parlamentosunun alt kanadı olarak faaliyet gösteren ve daimi çalışan Yasama Meclisi 150 milletvekilinden, üst kanadı olan ve üç ayda bir toplanan Senato ise 65 üyeden oluşuyor.
Senato seçimlerinde ise yöntem su şekilde il meclislerine seçilen üyeler, gelecek ay yapılacak toplantılarında, bölgelerini Senatoda temsil edecek senatörleri oylayacaklar. Senatoda, ülke genelindeki 14 bölgenin her biri dört senatör olmak üzere temsil edilecek, dokuz senatör ise cumhurbaşkanı tarafından atanıyor. Seçimlerde en çok oy alan parti, başbakan adayını onaylanması için devlet başkanına takdim etme yetkisine sahip olacak.
ÖZBEKİSTAN'DA BİR İLK NİSPİ TEMSİL SİSTEMİ
Özbekistan’da yeni yürürlüğe giren seçim yasasına göre, Yasama Meclisi seçimleri çoğunlukçu ve orantılı nispi temsil sistemine geçti. Özbekistan'da bugüne kadar seçim bölgesinde en fazla oyların alan adayların seçimi kazanması ile çoğunlukçu seçim sistemi uygulanırken tüm adayların ülkedeki siyasi partileri de temsil etmesi uygulaması vardı.
Ülkede 31 Ekim 2023'te kabul edilen "çoğunlukçu ve orantılı nispi temsil" sistemine geçiş yasası, 24 Kasım 2023'te Senato tarafından onaylandı, Bu yasa Aralık 2023'te Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev tarafından imzalanması ile ilk seçimlerde uygulanıyor.
Özbekistan'da Aralık 2019'da yapılan son seçimlerde, 150 sandalyeli Yasama Meclisi'nde sandalye dağılımı Liberal Demokrat Partisi 53, Milli Yükseliş Demokrat Partisi 36, "Adalet" Sosyal Demokrat Partisi 24, Halk Demokrat Partisi 22 ve Özbekistan Ekoloji Parti olarak gerçekleşmişti.
