Dünyada üç tane var, biri KAAN'da! İşte yerli ve milli savaş uçağımızın F-35'te bile olmayan özelliği

Modern savaş uçakları hız, manevra kabiliyeti, radar izinin düşük olması ve çok yönlülük gibi özellikleriyle savaş alanlarında "oyun değiştirici" bir güç haline geldi.

Bu bağlamda, Türkiye'nin askeri havacılık alanındaki en büyük projelerinden biri olan KAAN, TUSAŞ öncülüğünde ve diğer savunma sanayii şirketlerinin katkılarıyla yerli ve milli imkanlarla geliştiriliyor. Uçağın tasarımında, modern savaş ortamlarının gerektirdiği tüm teknolojik yenilikler dikkate alınıyor.

KAAN, yüksek manevra, düşük radar görünürlüğü, geliştirilmeye açık aviyonik mimari, hassas hedefleme, birlikte çalışabilme gibi 5. nesil savaş uçaklarında olan bütün kabiliyetlere sahip olup, bu özellikleriyle savaş meydanlarında kritik roller üstlenmesi hedefleniyor.

KAAN, AFTERBURNER (ART YAKICI) OLMADAN SÜPERSONİK UÇABİLİYOR

Uçağın en dikkat çekici özelliklerinden biriyse, süpersonik hızlara afterburner (art yakıcı) ihtiyacı olmadan ulaşabilmesi. Afterburner'ın çalışma prensibi, basitçe anlatmak gerekirse şu şekilde işliyor:

Jet motorları, hava alımından gelen havayı sıkıştırarak yakıtla karıştırıyor ve bu karışım yanma odasında yakılıyor. Yanma sonucunda oluşan yüksek sıcaklıkta ve basınçta gazlar, türbin üzerinden geçerek türbini döndürüyor ve uçağın itişini sağlıyor. Afterburner devreye girdiğinde, yanma odasından çıkan bu sıcak gazlar, ek bir yanma odasında (afterburner odası) yeniden yakılıyor.

Afterburner odasında ek yakıt püskürtülüyor ve bu yakıt, zaten yüksek sıcaklıkta olan egzoz gazlarıyla yeniden yanıyor. Bu ikinci yanma işlemi, gazların hızını artırıyor ve sonuç olarak da çok daha yüksek bir itiş kuvveti elde ediliyor. Bu sistem, uçağın kısa süre içinde hız kazanmasını ve süpersonik (ses hızını aşan) hızlara ulaşmasını sağlıyor.

Afterburner, savaş uçaklarında genellikle iki ana amaç için kullanılıyor:

Hızlı ivmelenme: Uçağın çok hızlı bir şekilde hız kazanması gerektiğinde (ör: bir hava savaşı esnasında veya acil bir durumda kaçış manevrası yaparken).

Süpersonik uçuş: Bir uçağın süpersonik hızlara (ses hızının üzerinde) çıkabilmesi için ekstra itme gücüne ihtiyaç bulunuyor. İşte afterburner bu ekstra itme gücünü sağlamakla görevli oluyor.

AFTERBURNER TEKNOLOJİSİNİN F-35'E DEZAVANTAJI

Afterburner teknolojisinin en büyük dezavantajı ise, yakıt tüketimini ciddi şekilde artırması. Çünkü bu özellik açıkken yakıt tüketimi, normal motor operasyonuna göre çok daha yüksek olduğundan, afterburner genellikle sadece kısa süreli kullanımlar için tasarlandı. F-35 gibi uçaklarda sürekli kullanılırsa, yakıtı hızlı tüketiyor ve bu da uçağın operasyonel menzilinin düşmesine neden olabiliyor.

Örneğin geçtiğimiz yıllarda İsviçre hükümetinden savunma ihalelerinden sorumlu bir departman, F-35 Lightning II'nin afterburner sistemi ile ilgili bir soruna değinmişti.

İsviçre Federal Savunma Bakanlığı (DDPS)'na sunulan raporda; F-35B ve F-35C jetlerinin, art yakıcı kullanımı esnasında ciddi sorunlarla karşılaştıklarına ve art yakıcı kullanımı sonrası, uçağın arka tarafında aşırı ısı artışı gözlemlendiği belirtildi.

Ayrıca afterburner sonrası yaşanan aşırı ısı artışının, F-35B/C jetlerinin radar emici malzemeleri (RAM) ile yatay kuyruk stabilizatörlerinde köpürme ve kabarmaya yol açtığı ifade edildi. Ek olarak bu durumun kuyruk kısmındaki gömülü sensörleri de tehdit ettiği de vurgulandı.

Bir başka örnekte, Amerikan ordusu 2011 yılında söz konusu durum ile karşı karşıya geldi. Defense World'e göre yaklaşık 50 bin feetlik azami irtifada uçan F-35B ve F-35C jetleri, Mach 1.3 ve Mach 1.4 hızlarına ulaşmak için afterburner açtıkları esnada, uçaklarda çeşitli hasarlar meydana geldi.

Bu sebeple ABD Deniz Piyadeleri'ne bağlı F-35B pilotları, Mach 1.3'te 80 saniye veya Mach 1.4'te 40 saniyeden fazla art yakıcı kullanılmamasını içeren bir politika başlattı. Donanmaya bağlı F-35C pilotları ise Mach 1.3'te 50 saniyeden fazla art yakıcı çalıştırmamayı ve art yakıcı ile yapılan uçuşun ardından, kuyruk bölgesini soğutmak amacıyla üç dakika boyunca hiç art yakıcı kullanmamayı kararlaştırdı.

SÜPERSONİK HIZDA UÇMAK, KAAN GİBİ SAVAŞ UÇAKLARI İÇİN NEDEN ÖNEMLİ?

En basit tabiriyle süpersonik hızlar, savaş uçaklarına düşman uçaklarından kaçınma, düşman uçaklarına yaklaşma veya hızlıca konum değiştirme yeteneği kazandırıyor. Bir uçak, düşman ateşinden kaçmak veya "sürpriz saldırılar düzenlemek" için bu özelliğe ihtiyaç duyabilir.

Aynı zamanda süpersonik hızda uçabilme sayesinde savaş uçakları, hedeflerine daha hızlı ulaşabiliyor. Özellikle stratejik bombardıman uçakları gibi hava araçları, bu sayede düşman hava sahasına hızla girip çıkabiliyor, böylece düşmana karşı bir üstünlük kazanabiliyor.

Süpersonik uçuşun bir diğer avantajı da, istihbarat toplama uçaklarının düşman bölgesine girip hızla veri toplamasına ve çıkmasına olanak tanıması. Örneğin SR-71 Blackbird gibi uçaklar bu amaçla tasarlandı ve süpersonik hızda uçma yeteneği sayesinde başarılı istihbarat misyonları yürüttü.

"DÜNYADA ÜÇ TANE VAR"

TUSAŞ Motor Sanayii (TEI) Genel Müdürü Prof. Dr. Mahmut Faruk Akşit'in MMU KAAN'a güç verecek motor hakkındaki açıklamaları, konuyu daha iyi anlamamızı sağlayabilir.

Akşit, dünyada afterburner olmadan süpersonik hıza ulaşabilen üç motor olduğunu vurguladı. Bunların F-22 Raptor motoru, Rus Sukhoi motoru ve KAAN için tasarlanan motor olduğunu ifade etti. Bu teknolojinin Türkiye'de bulunmasının büyük bir başarı olduğunu dile getirdi.

Dönemin TUSAŞ Genel Müdürü Temel Kotil de şu bilgileri paylaşmıştı:

"KAAN'ın supercruise özelliği var, bu çok önemli. Normalde F-16 ve Eurofighter, süpersonik uçmak istedikleri zaman motorun ikinci yanma odası var, afterburner diyoruz.

15 Temmuz'da İstanbul Atatürk Havalimanı'nda gökyüzünde bir F-16 vardı. Kalkışmadaki pilotların yaptığı gibi orada afterburnerı çalıştırdı, alev uzaması oldu. Bu uçaklar ses hızını geçebilmek için ikinci yanma odasını çalıştırırlar. Işığı algılayan sensörler eğer çalıştırırsa görür onu. Çünkü ışık çıkıyor oradan. Bir de yanma odası yakıtı hemen bitirir, 7-8 dakika süpersonik seyirde gider.

KAAN'da veya bunun muadili Rus, Çin, Amerikan uçaklarında afterburner çalıştırmadan uzun süre gider süpersonik olarak. Buna supercruise diyoruz, bu yeteneği var. Bu uçaklar görünmesin diye bombaları içeride saklarlar uzay gemisi gibi. Dolayısıyla bu, uzay teknolojisi. Biz de oradayız."

MMU KAAN ÖZELLİKLERİ

Milli Muharip Uçak, radar dalgalarını sönümleme özelliğine sahip kompozit malzemelerden üretilmiş olup çift motorlu, düşük görünürlük, gelişmiş atış sistemleri ve çift fonksiyonlu radar gibi özelliklere sahiptir.

Uçak, ASELSAN tarafından geliştirilen elektronik harp sistemi ve elektro optik 360 derece gözetleme sistemini kullanacak ve dördü gövde içinde, dördü gövdenin yanlarında olmak üzere toplam sekiz adet orta ve uzun menzilli füze taşıyabilecek.

Türkiye, KAAN ile 5. nesil savaş uçağına sahip ülkeler arasında yer alacak ve yüksek hava muharebe menzili ve süpersonik hızda stratejik taarruz yeteneğe sahip olacak.