Elon Musk'ın Neuralink şirketi, ilk kez bir insan hastaya beyin çipini taktı. Telepati olarak adlandırılan kablosuz implant, düşünce gücüyle telefon, bilgisayar ve diğer cihazları kontrol edebilme imkanı sunuyor. Peki Neuralink'in amacı ne?
ABD merkezli nöroteknoloji şirketi Neuralink'in kurucu ortağı Elon Musk, salı günü yaptığı açıklamada ilk kez bir insan hastaya beyin çipinin başarıyla takıldığını duyurdu.
Resmi X hesabından paylaştığı gönderide, 'Telepati' olarak isimlendirilen implante edilebilir kablosuz beyin çipinin takıldığı hastanın durumunun iyiye gittiğini belirten Musk, çip sayesinde sadece düşünerek telefonun, bilgisayarın ve bunlar aracılığıyla her cihazın kontrol edilebileceği bilgisini aktardı.
İlk kullanıcıların, uzuvlarını kullanma yetisini kaybetmiş kişiler olacağına da değinen Musk, çipin bu tarz hastalara ne katacağını da Stephen Hawking'den örnek vererek açıkladı. "Hawking'in hızlı bir daktilodan daha hızlı iletişim kurabildiğini hayal edin. Amaç budur." ifadelerini kullandı.
Peki Neuralink çipi gerçekten 'hayat kurtarıcı' olabilir mi? İddia edilen tehlikeleri neler? Bilinen detaylara yakından bakacağız.
Öncelikle Neuralink'in tarihine kısaca göz atalım. Neuralink aslında genç bir şirket. 2016 yılında Elon Musk tarafından, beyin ve bilgisayarlar arasında doğrudan iletişim kanalları oluşturmak üzere bir beyin bilgisayar arayüzü (BCI) geliştirmeyi amaçlayan bir şirket olarak kuruldu.
AFP tarafından yayınlanan bir rapora göre, Neuralink'in geliştirmekte olduğu bu beyin çipiyle temel amacı özellikle felçli hastaların kabiliyetlerini yeniden kazandırmak, ALS ve Parkinson gibi nörolojik bozuklukların tedavisinde hastaya destek olmak ve hatta insan ile yapay zeka (YZ) arasında yakın bir ilişki kurulmasını sağlamaktır.
Neuralink'in teknolojisi esas olarak, cerrahi bir yöntemle insan beyninin içine yerleştirilen ve madeni paraya benzer büyüklükte olan "Link" adlı bir implant aracılığıyla çalışacak. Raporlarda geçen yıl şirketin 400'den fazla çalışanı olduğu ve en az 363 milyon dolar para topladığı belirtiliyor.
Bir adet çip ve elektronik cihazları içeren implant, beyinden aldığı aktivite sinyallerini kablosuz olarak Neuralink'in mobil uygulamasına gönderiyor. Ve uygulama bu sinyalleri 'eyleme' ve 'niyete' dönüştürüyor.
Sinir sistemimizdeki elektriksel kimyasal sinyaller, nöronlar sinaps olarak bilinen sinir hücreleri arasındaki boşluklar üzerinden birbirleriyle iletişim kurdukça harekete geçer. Bu beyin aktivitesi, voltajları algılayan elektrotlar veya sensörler tarafından yakalanır ve bu voltajlar ateşlendiğinde "sivri uçlardaki" değişimi ölçer.
Bir başka deyişle, beyin aktivite verilerimiz sadece harekete geçtiğimizde değil, harekete geçmeyi düşündüğümüzde dahi yakalanabilir.
Giyilebilir beyin bilgisayar arayüzüne yerleştirilmiş makine öğrenimi algoritmaları geliştiren Dublin Şehir Üniversitesi'nden araştırmacı Sonal Baberwal, "(Neuralink) sadece beyin aktivitesini ölçüyor ve bunu bir eylem olarak yorumluyor." ifadelerini kullandı.
"Beyninizin, gözlerinizin kapalı veya açık olduğu sinyallere benzer şekilde, rahat veya derin uyku durumu, bir eylem veya odaklanma durumu gibi tüm bu yönleri tespit edilebilir." diye de ekledi.
Bazı araştırmacılar, beyin bilgisayar arayüzlerinin protezleri veya dış iskeleti kontrol etmek için kullanılabileceğini düşünüyor.
Kulaklık şeklinde müdahalesiz, beyin bilgisayar arayüzleri geliştiren bir nöroteknoloji şirketi olan Neurable CEO'su Ramses Alcaide'ye göre, Neuralink benzeri cihazlar insan beyni ile dijital aygıtlar arasında doğrudan bir arayüz oluşturarak insan hafızasını, işlem hızını ve bilişsel yetenekleri geliştirme potansiyeline sahip.
Bu kullanım durumunda, felçli veya ampütasyonlu kişilerin belirli bir düzeyde hareket kabiliyetine kavuşabilecekleri ve böylece kişisel bağımsızlıklarını yeniden kazanabilecekleri değerlendiriliyor.
Neuralink'in ana odağı, konuşamayan veya yazamayan kişilerin sanal bir fareyi ve klavyeyi kontrol etmelerine veya düşünceleriyle mesaj göndermelerine olanak tanıyarak başkalarıyla iletişim kurmalarına yardımcı olmaktır.
Alcaide, beyin bilgisayar arayüzlerinin, beyin aktivitesini izleyerek epilepsi, bipolar bozukluk, obsesif kompulsif bozukluk, Alzheimer veya Parkinson hastalığı gibi nörolojik durumları gösterebilecek değişiklikleri de tespit etme kabiliyeti olduğunu söyledi.
Ayrıca zihinsel sağlık sorunlarını da gidermeye yardımcı olacak. Örneğin tükenmişlik durumu, yorgunluk, anksiyete ve depresyonun tedavisi için beyindeki hedeflenen bölgelere elektriksel uyarı verilebilecek ve bunlar tek bir bölgeye lokalize olan motor becerilerden farklı olarak tüm beyne yayılacak.
Bu teknoloji aynı zamanda insanların gerçek zamanlı biyogeribildirim ve diğer teknikleri kullanarak beyinlerini eğitmelerini sağlayabilir ve böylece odaklanmalarını, hafızalarını ve dikkatlerini geliştirmelerine de yardımcı olabilir.
Elon Musk, bir açıklamasında Neuralink'in beyin çipini "bir akıllı saatte görmeyi beklediğiniz tüm sensörleri içeren bir tür kafatasınızdaki Fitbit" olarak tanımlamıştı.
Bloomberg'in bir raporuna göre ABD Gıda ve İlaç İdaresi (FDA), Neuralink'in beyin çipini çeşitli hayvanlar üzerinde birçok kez denemesinin ardından geçen yıl mayıs ayında insanlar üzerinde yapılan klinik deneme yapmasına izin verdi.
Ancak rapora göre şirketin hayvanlarda, özellikle de primatlarda cerrahi çalışmaları nedeniyle, Neuralink'in bu ameliyatların çoğunu bozduğunu söyleyen Sorumlu Tıp Doktorları Komitesi gibi gruplar tarafından ağır bir şekilde eleştirildiği de belirtiliyor.
Neuralink'in Telepati cihazı başta olmak üzere beyin bilgisayar arayüzleri (BCI) bakıldığında iyi niyetli bir amaç için geliştirilmiş olsalar da, uzun vadede insan beynine ne gibi yan etkileri olacağı tam olarak belli değil. Çünkü dünya genelinde yapılan çalışmaların sayısı yok denecek kadar az ve yeterli veriye ulaşılabilmiş değil.
Bu arada Neuralink, insanlı deneyleri için başvuruları internet sitesi üzerinden almaya da devam ediyor.