Emeklilik sistemi değişecek mi?

Kamuoyu bir süredir yeni emeklilik sistemini konuşuyor. Hükümetin üzerinde çalıştığı yeni sistemi açıkçası bizler de sizin gibi merak ediyoruz. Yeni emeklilik sistemini Sosyal Güvenlik Uzmanı Emin Yılmaz ile 6 soruda konuştuk. İşte ana hatlarıyla yeni sistem….

SORU : Yeni emeklilik düzenlemesi ne hedefleniyor?

EMİN YILMAZ: Geçtiğimiz günlerde hükümet kanadından emeklilik sistemi ile bazı veriler paylaşıldı. Çalışma hayatının sürdürülebilirliği, nüfusun yaşlanmasıyla birlikte sosyal güvenlik sisteminde olası sorunlara çözüm noktası, aktüeryal dengenin yeniden düzenlenmesi, emekli olanların temel ihtiyaçlarının giderilmesi şeklinde yeni bir çalışma yapılması gerekliliğinin altı çizildi.

Sosyal güvenlik sisteminde aktif/pasif dengesinin optimum düzeyi 4 çalışana 1 emekli olması ile alakalı bazı konular ele alındı. 2021 yılında yapılan bir araştırmaya göre OECD ülkelerinde 1,30 ile 2,45 arasında olduğu Türkiye'de ise bu sayının 1,93 2023 yılında ise 1,67 ye düştüğü Çalışma Bakanlığının Ağustos e-bültenindeki SGK mayıs verilerine dayanarak bu sayının 1,65 düştüğünü söyleyebiliriz.

Burada ülkemiz verileri ışığında özellikle OVP’de keza yine ak parti seçim beyannamesi ve de çalışma bakanlığının ileriki yıllara ait stratejik planlamasında TES denilen yeni bir emeklilik sisteminden bahsedilmektedir.  

SORU : BES’ten farkı nedir?

EMİN YILMAZ: BES dediğimiz bireysel emeklilik sisteminde 10 yıl kalıp 56 yaşına ulaştığınız zaman emekliliği hak etmiş oluyor. BES 2017 yılından bu tarafa hayatımızda mevcut, brüt ücretin % 3 ü kadar kesintisi mevcut hatta sistemde belli bir süre kaldığınız zaman % 25 oranında da devlet katkısı mevcuttur. TES dediğimiz tamamlayıcı emeklilik sisteminde ise işvereninde belli oranda katkı sağlayarak buradaki sigortalının finansal piyasalar ve çeşitli enstrümanlar vasıtası ile  birikimleriniz değerlendirilerek çoğalması sağlanıp gerekli olan şartları da sağladığınız takdirde emekli olamaya hak kazanmış oluyorsunuz.

Yapılması düşünülen karma bir sistem üzerinden vatandaşların refah seviyesinin yükseltilmesi planlanmaktadır.

2024 son çeyreğinde yasal prosedürler yerine getirilip 2026 yılına kadar hayatımıza gireceğini söyleyebiliriz.

SORU : EYT kapsamında emekli olmayı hak etmiş ancak prim günlerini tamamlamaya çalışanlar da bu kapsamda mı olacak?

EMİN YILMAZ: Özellikle Bes üzerinden değerlendirdiğimizde emekli olan kişiler sistemin dışında kalmaktaydı. Fakat EYT üzerinde genç emeklilik doğduğu için onlara da bir istisna gelmişti. Dolayısıyla emekli olmuş yada olmak üzere olan vatandaşlarımızda isteğe bağlı olarak sisteme  girme hakkı olacağını tahmin etmekteyim. Tabii ki sistemin 2024 ün son çeyreğinde yasal zemini oturtulduktan sonra bazı detayların netleşeceğini söyleyebiliriz.

SORU :  Prim gün sürelerinde değişiklik bekleniyor mu?

EMİN YILMAZ: Emeklilik sistemimizde 4a, 4b, 4c (SSK, BAĞKUR, emekli sandığı üzerinden emeklilik şartları 3 dönem olan 1999 öncesi, 1999 ile 2008 arası ve 2008 sonrasında farklılıklar mevcuttur. Prim günleri özellikle 01.05.2008 sonrası işe girenlerde SSK'da 7200 , BAĞKUR ve emekli sandığında kadın erkek ayırt etmeksizin 9000 günle emeklilikler mevcut. Zaten yeni bir yasa gelirse çıktığı tarihten sonrasını kapsayacağını söyleyebiliriz. 

SORU:  Emeklilik yaşı değişecek mi?

EMİN YILMAZ: Emeklilik yaşı ülkemizde 2008 deki yasa ile birlikte SSK da 7200 günü 2035 tarihine kadar tamamlarsanız 60 yaşında diğerleri ise 7200 günü tamamladığınız her iki yıla bir yaş artırılaraktan 65 e varan kademeler mevcuttur.

OECD ükelerinde yaşlar 60 ile 67 yaş arasında değişiklik arz etmektedir. Ortalama olarak kadında 63, erkekte ise 64 yaş olduğunu söyleyebiliriz. Dünyada ise 73 yaşla Kore rekoru elinde tutmaktadır.

Eğer böyle bir çalışmada olursa 67 yaşın üzerine çıkacağını tahmin etmiyorum.  

SORU:  Aylık bağlama oranlarında da bir düzenleme bekleniyor mu?

EMİN YILMAZ:  Aylık bağlama oranlarının mutlaka revize olması ve sade anlaşılabilir bir yapıya kavuşması gerekmektedir. Çalışmaya teşvik etmesi. Çalıştıkça emekli maaşının düşmemesi. Emekli olduğunuz zaman ise hakkaniyetli bir emekli maaşına kavuşulması gerekliliğini vurgulamak isterim.

Bunun şart olması gerektiğini şöyle bir somut örnekle de değinmek isterim. Geçtiğimiz günlerde emeklilerimize temmuz zammı yapılırken 8017 tl ek ödeme dahil kök maaşı alan vatandaşlarımız sıfır zam riski ile karşı kaşıya kaldıkları için yasa koyucu burada bulunan 10 bin TL lik taban aylığı 12 Beş yüz TL çıkarmıştı. İşte aynı sorun 2025 ocak zammında da karşımıza çıkacağını söyleyebiliriz.

2024 ikinci yarıyılı için eğer yıl sonu enflasyonu % 38 çıkarsa 2024 ikinci dönem% 10,63 olur,

2024 ikinci yarıyılı için eğer yıl sonu enflasyonu % 40 çıkarsa 2024 ikinci dönem % 12,24 olur,

2024 ikinci yarıyılı için eğer yıl sonu enflasyonu % 42 çıkarsa 2024 ikinci dönem % 13,85 olur,

2024 ikinci yarıyılı için eğer yıl sonu enflasyonu % 43,31 çıkarsa 2024 ikinci dönem% 14,90 olur

Benim tahminlerim doğrultusunda yıl sonu % 40 enflasyon verisi oluşup, 2024 ün ikinci yarıyılında % 12,24 lük bir fark oluşacaktır.

Bu veriler ışığında bazı emeklilerimizin yine sıfır zam riski doğacaktır. Oradaki ek ödeme dahil kök aylık rakamı ise 11.135 TL altında maaş alan emeklilerimize sıfır zam geleceğinden dolayı 12.500 TL olan taban aylığın minimum % 12,24 oran orantı kurduğumuz takdirde 1.530 TL fark verilmesi gerektiği kanaatindeyim. O zamanda 12.500 TL taban aylığın 14.000 TL seviyesine yükseltilme ihtimali vardır.